عشق در هفت اورنگ جامی با تکیه بر یوسف و زلیخا و لیلی و مجنون وی

عشق و محبت از اساسی­ترین مباحث عرفان نظری و عملی است. در واقع، تجلّی عشق است که تمام مراتب خلقت را ایجاد می­کند و به ظهور می­رساند و در مسیر کمالیّه موجودات به سوی حق نیز همین عشق است که ایجاد حرکت و کمال می­کند و مرتبه به مرتبه، آن­ها را تا خود حق می­رساند. بحث عشق در ادبیات فارسی دامنه­ی گسترده­ای دارد. داستان عشق لیلی و مجنون از جمله منظومه­های غنایی فارسی است که از دیر باز مورد استقبال نویسندگان و شعرای فارسی زبان و غیر آن گرفته است، همچنین داستان «یوسف و زلیخا» نیز از جمله داستان­هایی است که در ادبیات فارسی بازنمودی گسترده داشته است. غور و تفکّر نمود در هر یک از این داستان­ها یعنی قصه­ی عشق «لیلی و مجنون» و «یوسف و زلیخا» هر یک جان و روحی دوباره به کالبد آدمی   می­بخشد و آیینه­ی زنگار گرفته­ی درون را صیقل می­دهد. جامی در تعریف عشق به این نتیجه رسیده که دل سراپرده عشق است و آن دلی که از عشق بی­بهره است جسمی بی­حیات است. وی معتقد است که جهـان و هر چه در اوست از نفخه­ی عشـق آفریده شده است او عشق را گوهر و اکسیر حیات می­داند که باعث سرزندگی و سازندگی آدمی است و همگان را به عشق ورزی ترغیب می­کند.