شدت بخشی به هاله‌‌های ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه‌ای با استفاده از شناسایی و حذف مرحله‌ای عامل‌های غیر پیشگو به منظور افزایش موفقیت اکتشاف - مطالعات موردی: کانی‌سازی‌های فلورین و مس

ژئوشیمی رسوبات آبراهه‌ای یکی از روش‌های مؤثر برای شناسایی ذخایر معدنی به‌ویژه در مراحل اولیه اکتشاف است. در مواردی که بر روی یک کانی‌سازی مشخص پی‌جویی‌ صورت می‌گیرد، بیشتر از تجزیه و تحلیل‌های چند‌متغیره مانند تحلیل عاملی برای استنتاج بهترین عوامل (فاکتورهای) پیشگو، از میان عناصر ردیاب و معرف کانی‌سازی مورد جستجو، استفاده می‌شود. چگونگی استنتاج و انتخاب بهترین عامل معرف کانی‌سازی مورد جستجو هنوز مسئله‌ای بحث‌برانگیز است که موجب انتشار مقالات زیادی در این زمینه شده است. در مقاله حاضر روشی جدید با عنوان تجزیه و تحلیل عاملی مرحله‌ای که در واقع روش بهبودیـافته تحلیل عاملی معمولی برای تولید نقشه‌های پراکندگی ژئوشیمیـایی می‌باشد، ارائه شده است. در روش تحلیل عاملی  مرحله‌ای ابتدا عناصر غیر معرف شناسایی و حذف شده، سپس مهم‌ترین و مؤثرترین عوامل پیشگو شنـاسایی می‌شوند. کاربرد این روش سبب شدت بخشی به هاله‌های ژئوشیمیایی شده و واریانس تشریح شده توسط هر عامل نیز افزایش یافته است. همچنین کاربرد تجزیه و تحلیل عاملی مرحله‌ای موجب بهبود نرخ پیش‌بینی ذخایر معدنی و در نتیجه افزایش موفقیت اکتشاف شده است. در مطالعه حاضر کارایی بهتر روش بهبودیافته تحلیل عاملی مرحله‌ای نسبت به تحلیل عاملی معمولی، با اجرای آن بر روی داده‌های ژئوشیمیایی 2 منطقه متفاوت و برای 2 کانی‌سازی نوع مختلف، به اثبات رسیده است. در این مناطق کاربرد روش تحلیل عاملی مرحله‌ای موجب افزایش مجموع واریانس تحت پوشش عامل پیشگوی کانی‌سازی و همچنین افزایش نرخ پیش‌بینی اندیس‌های معدنی شده است. بنابراین موفقیت اکتشاف افزایش یافته است. همچنین با کاربرد تحلیل عاملی مرحله‌ای، انطباق بیشتری میان بی‌هنجاری‌های ژئوشیمیایی و سنگ میزبان کانی‌سازی به‌دست آمده است.