شاخص‌های فشار جو و اقلیم ایران

تعیین شاخص‌های اقلیمی و مطالعه‌ی پیوند از دور از روش‌های مهم در راستای هدف علم اقلیم‌شناسی همدید می‌باشد. مهم‌ترین این شاخص‌ها برای اقلیم ایران کدامند؟ برای این هدف، داده‌های رقومی روزانه‌ی ارتفاع ژئوپتانسیل برای سطوح مهم جوّی از مرکز ملّی پیش بینی محیطی و تحقیق جوّی آمریکا برای دوره‌ی 63 ساله(1948-2010) و داده‌های روزانه‌ی دما و بارش برای 43 ایستگاه دیده بانی همدید در دوره‌ی 30 ساله( 1977-2008) از هواشناسی ایران دریافت شد. با استفاده از روش تحلیل مؤلفه‌ی اصلی، شاخص‌های مهم جوّی در محدوده‌ی جغرافیایی 10 تا 70 درجه عرض شمالی و 10 تا 80 درجه طول شرقی برای نیمه‌ی سرد سال (پاییز و زمستان)شناسایی و با روش همبستگی، چگونگی و اهمیّت هر کدام از این شاخص‌ها در اقلیم ایران تعیین گردید. نتایج نشان داد، هفت شاخص جوّی در نیمه‌ی سرد سال در محدوده‌ی جغرافیایی مطالعه وجود دارند و مهم‌ترین آنها برای اقلیم ایران به ترتیب از شروع فصل سرما تا اواسط ماه نوروز شامل، شاخص آسیای مرکزی، سیبری شمالی، اروپای غربی، آناتولی و مدیترانه‌ی غربی می‌باشند. بیشترین تأثیر را شاخص‌ها بر اقلیم دمایی ایران دارند و تأثیر بارشی آنها به شکل ناحیه‌ای می‌باشد. بالاترین ارتباط بارشی را ساحل دریای خزر با شاخص آسیای مرکزی و اسکاندیناوی – مرکز آسیا به ترتیب در پاییز و زمستان وکل ایران با شاخص مدیترانه‌ی غربی دارند. بنابراین با توجه به اصل تابلر در جغرافیا، مراکز و شاخص‌های مهم جوّی اقلیم ایران در محدوده‌ی‌های نزدیک به ایران استقرار داشته و اهمیّت آنها بیش از شاخص‌های اقلیمی در فاصله خیلی دور می‌باشد.