زیرساخت‌های حقوقی و اخلاقی نظام نوآوری و خلاقیت

زمینه: مهم‌ترین رکن توسعه هر کشوری پژوهش است و از‌این‌رو کشورهای توسعه یافته مقدار قابل توجهی از درآمد ناخالص خود را صرف پژوهش می‌کنند و در نتیجه شغل بعضی از افراد پژوهشگری شده است. وجه متمایز پژوهش از سایر فعالیت‌ها مانند مطالعه و خلاقیت و نوآوری سیستمانیک در مقیاس دانش است که باعث رقابت‌پذیری شرکت‌های اقتصادی و حتی کشورها شده است. هر چه نوآوری و خلاقیت در کشوری بیشتر باشد از لحاظ اقندار بر دیگر کشورها برتری دارد. نوآوری و خلاقیت زیرساخت‌های خاصی می‌طلبد که یکی از آن‌ها زیرساخت‌های حقوقی و اخلاقی است. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی زیرساخت‌های حقوقی و اخلاقی بروز خلاقیت در جامعه است. روش: روش پژوهش شبه‌تجربی است. نخست با بررسی متون و مصاحبه با خبرگان عوامل اخلاقی و حقوقی مؤثر بر خلاقیت استخراج و سپس با استفاده از فن دیماتل روابط بین آن‌ها بررسی شد. جامعه آماری تمام متخصصان حوزه اخلاق، حقوق، خلاقیت و نوآوری است و نمونه آماری ۳۰ نفر است که به شیوه گلوله برفی انتخاب شده‌اند. یافته‌ها: تحلیل نتایج نشان می‌دهد کمبودها، امکانات بیش از حد، دسترسی آسان به محاکم قضایی، شناخت اثرات فردی و اجتماعی انجام فضایل، قوانین مناسب و وجود شفافیت از مهم‌ترین عوامل اخلاقی و حقوقی برای خلاقیت و نوآوری است. محیط اجتماعی، تربیت، پایبندی الگوها به اخلاق، شناخت فضایل و رذایل، اجرای بدون ملاحظه قانون، شناخت پاداش‌های انجام فضایل و شناخت مجازات‌های انجام رذایل معلول‌ها هستند. نتیجه‌گیری: برای ایجاد فضای مناسب برای خلاقیت و نوآوری در کشور نخست باید آموزش‌های حقوقی و اخلاقی داده شود. الگوها علی‌الخصوص حاکمیت به رعایت حقوق مالکیت فکری پایبند باشد. همچنین دسترسی به محاکم قضایی برای رسیدگی به تخلفات سهل باشد.