رسوبات بادی نهشته شده در دریاچۀ هامون؛ نشانگر فراوانی و شدت توفان‌های گردوغبار سیستان از انتهای آخرین یخبندان تاکنون

تشخیص اثر رسوبات بادی در رسوبات دریاچه‌ای عامل مهمی جهت بازسازی تغییرات محیطی و همچنین شناخت فراوانی و زمان توفان‌های گردوغبار دیرینه است. بر اساس آزمایش مغناطیس‌سنجی، شکل منحنی‌های توزیع اندازۀ ذرات و دیگر عوامل دانه‌بندی، به‌علاوۀ سنگ‌نگاری، ما حضور اجزای رسوبی بادی در توالی رسوبی دو مغزۀ 2/6 و 8/6 متری در دریاچۀ هامون، شرق ایران را مشخص نمودیم. بزرگ‌ترین قلۀ نمایی منحنی توزیع اندازۀ ذرات (بین 30-20 میکرومتر) نشان داد رسوبات سیلتی رسی تیره‌رنگ رخسارۀ A با مقادیر کم پذیرفتاری مغناطیسی (SI 4-10×2/5 - 2/4) با میزان زیاد بقایای گیاهی، کاروفیت و پوسته‌های صدفی کربناتی، در یک محیط بارآور دریاچه‌ای بدون حضور باد ته‌نشست نموده‌اند. این رخساره که معرف اواخر یخبندان و اوایل هولوسن است، توسط تضعیف مرکز پرفشار سیبری و بادهای غربی به‌علاوۀ افزایش دمای سطح آب اقیانوس اطلس شمالی و دریای عربی مشخص می‌گردد. در اوایل تا اواسط هولوسن تضعیف تدریجی مونسون به همراه قدرت‏گیری پرفشار سیبری و بادهای غربی منجر به وزش توفان‌های شدید در حوضۀ سیستان شده که توسط ماسه‌های سیلتی قهوه‌ای با پذیرفتاری مغناطیسی زیاد و نمای توزیع ذرات بیش از 100 میکرومتر در رخسارۀ B نشان داده می‌شود. محیط دیرینۀ اواسط تا اواخر هولوسن سیستان کم‌وبیش مشابه حال حاضر بوده است. در این زمان که توسط رخسارۀ C معرفی می‌گردد، ورود دوره‌ای رسوبات بادی توسط توفان‌های پرانرژی قابل‌مقایسه با بادهای حاضر 120 روزه، مشخص است. نشانه‌های توفان‌های گردوغبار دیرینه در این دوره توسط نوسان‌های زیاد پذیرفتاری مغناطیسی و حضور لایه‌های حاوی ماسه در توالی رسوبی هر دو مغزه اثبات می‌گردد.