راه‌های ارتباطی بخش غربی استان لرستان (طرهان) در دورۀ ساسانی و سده‌های آغازین اسلامی (با تأکید بر مسیرهای بهاره)

مسیرهای تاریخی ولایت «طرهان/طرحان» در جنوب ­غرب استان لرستان، از راه­های برون‌منطقه­ایپرتردد و مهم بود. از مهم‌ترین این مسیرها، محور ارتباطی کرمانشاه به خوزستان در دورۀ ساسانی و سده­های آغازین اسلامی است که آثار معماری ارزشمندی در آن ساخته شده است.اهداف پژوهش حاضر، مطالعۀ قابلیت­های ارتباطی منطقۀ طرهان و بررسی تأثیر جغرافیا، اقلیم و آب‌و‌هوای منطقه در چگونگی انتخاب مسیرها و تحلیل سازمان فضایی بناهای مرتبط با آن است. رویکرد تحقیق تاریخی-تحلیلی است و گردآوری یافته­ها با مطالعۀ میدانی و جست‌وجو در منابع کتابخانه­ای انجام شده است.نتایج تحقیق نشان می‌دهد که وضعیت جغرافیایی و اقلیمی منطقه سبب شکل­گیریدو مسیر بهاره و پاییزه در منطقه شده بود. این راه ارتباطی علاوه بر برقراری ارتباط خوزستان با مناطق شمال و شمال ‌غرب ایران از طریق طرهان، نقش زیادی در برقراری امنیت ناحیه و پایداری استقرار­های آن نیز داشته است. از دیگر نتایج این پژوهش، شناسایی بخش زیادی از جاده­های سنگ­فرش­­ در مناطق کوهستانی، تعدادی قلعه –که به­ منظور حفاظت از راه‌ها و کاروان­ها ساخته شده بودند-، ایستگاه­های بین­راهی با کارکرد خدماتی-رفاهی، ­آب­انبار، کاروان‌سرا/ منزلگاه و همچنین کتیبه­هایی از دوره اسلامی است که برای اولین بار در این پژوهش شناسایی و معرفی شده‌اند.