دگراندیشی در سیاست‌نامه، تحلیل گفتمان برخورد با مخالف در اندیشه خواجه نظام الملک

طرح بحث عقیدتی و مذهبی درکتاب سیاستنامه خواجه نظام­الملک با هدف استحکام و تثبیت پایه­‌های حکومت سلجوقی صورت گرفته است. خواجه نظام‌الملک در این کتاب در باره مذاهب رایج دوره سلجوقی شافعی و حنفی تعصب زیادی به خرج می‌­دهد. او پیروان سایر مذاهب را با صفاتی مانند بددین و بدمذهب خطاب می­‌کند و برای تاثیرگذاری بیشتر بر مخاطب و توجیه ضدیت با مخالفان مذهبی که همان مخالفان سیاسی او می‌­باشند، حکایت‌­هایی را به تناسب موضوع می‌­آورد. دگراندیشی و برخورد بامخالف درسیاست­نامه مساله‌­ای است که در این نوشتار با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف توصیف،تحلیل و تبیین می‌­شوند. تحلیل گفتمان چگونگی تبلور و شکل‌­گیری معنا و پیام واحدهای زبانی در ارتباط با عوامل درون متن را بررسی می­‌کند. سیر تکوینی تحلیل گفتمان منجر به تحلیل گفتمان انتقادی می‌­شود که ریشه در زبان­شناسی انتقادی دارد و در این میان رویکرد انتقادی نورمن فرکلاف جامع­ترین چهارچوب تحلیل گفتمان انتقادی به حساب می­‌آید. در این نوشتار ابتدا اندیشه و نگرش خواجه نظام‌­الملک با مخالفان مذهبی در متن و حکایات سیاست­نامه توصیف و سپس براساس روش فرکلاف مورد تحلیل و تبیین قرار می‌­گیرد و به این سئوال پاسخ داده می‌­شود خواجه نظام الملک در کتاب سیاست­نامه چگونه با مخالفان مذهبی خود رفتار می‌­کند؟ پاسخ به این سوال با به کاربستن روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف و تحلیل لایه­‌های پنهان اندیشه خواجه نظام‌­الملک صورت گرفته است.