در انتظار قانون‌گرایی: تحلیل متنیِ نظریه حاکمیت قانون در ایران

هدف این مقاله آن است که ضمن تبیین ماهیت میان‌رشته‌ای قانون‌گرایی، با توجه به فرضیه خود (عدم وجود زمینه فرهنگی قانون‌گرایی در ایران) به بررسی پیمایشی بپردازد. این مقاله یک تحقیق بنیادی با هدف توصیف و تحلیل و به روش ترکیبی است که با ابزار گردآوری، فیش‌برداری و پرسشنامه محقق شده است. جامعه آماری کل دانشجویان دانشگاه بهشتی بودند که 400 نفر به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای یک مرحله‌ای مورد بررسی قرار گرفتند.          یافته‌های نظری نشان داد قانون‌گرایی با توجه به شاخص نفی رفتار دلبخواهی پدیده‌ای متغیر و متنی و عامل اصلی غیبت آن در ایران نبود زمینه فرهنگی است. طبق یافته‌های پیمایشی، 74 درصد از نمونه آماری گرایش منفی به قانون داشتند، بیش از 65 درصد نظام حقوقی را مشروع نمی‌دانستند و 72 درصد به برابری در مقابل قانون باور نداشتند. میانگین گرایش منفی به قانون 8720/3، عدم اعتقاد به مشروعیت سیستم حقوقی 8450/3 و عدم باور به برابری در مقابل قانون 9644/3 بود.                 پس از تأیید نرمال بودن داده‌ها در آزمون «کلموگروف ـ اسمیرنف»، از آزمون پارامتریک t تک نمونه‌ای استفاده شد که ضمن تأیید فرضیه نشان داد میانگین گرایش منفی به قانون در حالت رایج در جامعه 292/10، عدم باور به مشروعیت سیستم حقوقی 960/7 و عدم اعتقاد به برابری در مقابل قانون 850/10 می‌باشد. بر این اساس جامعه ما فاقد استعداد فرهنگی مناسب برای طلوع و تداوم پدیدار قانون‌گرایی است.