خوانشی بوردیویی از جامعه‌شناسی دین با تأکید بر سه‌گانه: میدان، سرمایه و عادت‌واره دینی

دین، از قدیمی‌ترین نهادهای بشری است که موضوع مطالعه‌ی بسیاری از اندیشمندان بوده است. سیّالیّت مفهوم دین به تکثّر تعاریف و مفاهیم آن منجر شده است. اجتماعی بودن نهاد دین، آن را در کانون توجه جامعه‌شناسان قرار داده و بوردیو از جمله جامعه‌شناسانی است که با جعل مفاهیمی چون میدان، عادت‌واره و سرمایه، به بررسی نحوه‌ی تکوین و تحولات آن پرداخته است. بوردیو مباحث جامعه‌شناسی دین را به صورت پراکنده در مقالات و کتاب‌های خود قید نموده است، بر این اساس در این مقاله تلاش شده تا با بهره‌گیری از روش اسنادی، آراء و اندیشه‌های او در خصوص تحلیل جامعه‌شناختی دین به صورت منسجم و دسته‌بندی شده ارائه گردد. از نظر بوردیو، مناسبات و قواعد بازار بر میدان دین حاکم‌اند. در این میدان، شاهد نقش‌هایی چون تولیدکننده، عرضه‌کننده، مصرف‌کننده و کالای رستگاری هستیم. کنش‌گران در میدان دین بر سر تصاحب سرمایه‌ی دینی به منازعه می‌پردازند و بر اساس میزان تصاحب این سرمایه، موقعیت خود را در میدان دین ارتقاء می‌بخشند. میزان انحصار کالای دینی سبب پدید آمدن نظام پایگانی مرکب از متخصصان و عوام در میدان دین می‌گردد.