خلاقیت¬های طراحی اقلیمی متناسب با جریان باد در بافت قدیم بوشهر*

سلسله مراتب طراحی اقلیمی در یک منطقه نقش زیادی در شرایط آسایش محیطی دارد. این موضوع در مناطقی با اقلیم خاص از اهمیت بیشتری برخوردار است. در میان عوامل اقلیمی، جریان باد نقش بسیار مهمی در شکل‌دهی به فرم شهر دارد. جهت¬گیری خیابان، ارتفاع و تراکم ساختمان‌ها، پراکنش ساختمان‌های مرتفع و ... از جمله عناصر طرح شهری است که بر الگوی جریان باد در فضاهای شهری اثر می¬گذارند. اگرچه موضوع تأثیر متقابل طراحی شهری و جریان باد شهری از دهه 50 قرن بیستم مورد توجه ویژه متخصصین قرار گرفته، در ایران با وجود تجربه¬های غنی در شهرهای تاریخی، این موضوع به خوبی مورد کاوش قرار نگرفته است. شهر بوشهر در کرانه شمالی خلیج فارس یکی از شهرهای اقلیم گرم و مرطوب است که کلیت بافت و فضاهای شهری آن متناسب با شرایط اقلیمی شکل گرفته است به گونه‌ای که خلاقیت¬های منحصر به فردی در طراحی اقلیمی، از بافت تا بنای معماری را می¬توان در آن مشاهده کرد که سیمای شهری متمایز و هویت‌بخش بوشهر قدیم را ایجاد کرده است. این مقاله با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر اصول موضوعه طراحی اقلیمی و با تکیه بر گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و میدانی به دنبال آشکار‌کردن خلاقیت¬های طراحی اقلیمی متناسب با جریان باد در بافت قدیم بوشهر است. مجموع تحلیل¬ها و بررسی¬ها حکایت از آن دارد که فضاهای شهری بوشهر در سلسله مراتبی از طراحی اقلیمی متناسب با جریان بادهای محلی شکل گرفته‌است. طراحی اقلیمی متناسب با جریان باد در بافت قدیم بوشهر، در ویژگی¬هایی همچون مکان¬یابی و تنظیم طبقات ارتفاعی بافت، شکل میادین و معابر شهری، جهت¬گیری معابر و مقطع عرضی معابر در جهت کوران بیشتر، شکل فضای معماری و جزئیاتی همچون شناشیر، طارمه، بون و ... تبلور پیدا می‌کند.