حرکت در مسیر نوآوری: تحلیل تجربه صنعت فولاد ایران در یادگیری فناورانه با استفاده از چارچوب پنجره‌های فرصت

یادگیری‌فناورانه و حرکت به سمت نوآوری در صنایع مختلف بر محوریت نقش شرکت‌ها و کسب دانش از منابع خارجی تأکید دارد. صنعت فولاد کشور نیز با توجه به فعالیت شرکت‌های بزرگ از یک سو و همکاری‌های بلندمدت تاریخی با شرکت‌های خارجی از سوی دیگر، می‌تواند مورد مناسبی برای مطالعه در این حوزه باشد. برخی از موفقیت‌های این صنعت نظیر پایداری در دوران تحریم، دومین منبع درآمد صادراتی کشور در محصولات غیرنفتی و برخی از موفقیت‌های اخیر نوآورانه به ویژه در ثبت برند فناوری پرد، نشان می‌دهد تلاش‌های یادگیری در این صنعت تا حدودی موفق بوده است. این پژوهش که به بررسی فرایندهای یادگیری و خروجی‌های صنایع فولاد کشور در دوران بعد از انقلاب پرداخته است، با استفاده از رویکرد کیفی و روش مطالعه موردی، مسیر توسعه توانمندی‌فناورانه در این صنعت را تحلیل نموده‌است. برای این منظور تعداد 18 مصاحبه با سیاستگذاران، دانشگاهیان، شرکت‌های فنی و مهندسی و متخصصین شرکت‌های بزرگ تولیدکننده فولاد انجام و با تحلیل محتوای آنها و استفاده از چارچوب پنجره‌های فرصت مسیر حرکت به سمت نوآوری در این صنعت تشریح شد. نتایج نشان‌می‌دهد، وابستگی به مسیر نوآوری‌های تدریجی و افتادن در دام موفقیت، عدم تمرکز بر توسعه فناوری در تمام زنجیره ارزش و نبود استراتژی مناسب برای توسعه فناوری مهمترین عواملی هستند که سبب‌شده این صنعت تنها در بخشی از فرایند، به نوآوری رسیده و در بقیه فناوری‌ها و فرایندها نتواند به این مرحله ارتقا یابد.