جمع‌آوری و بررسی ارقام بومی و غیربومی صنوبر در شمال خراسان- بجنورد

طرح مقدماتی صنوبر تحت عنوان جمع‌آوری و بررسی ارقام بومی و غیربومی صنوبر در خراسان (خزانه سلکسیون) در سال 1371-1370 به‌منظور انتخاب کلن‌های برتر برای مراحل بعدی تحقیقات صنوبر در ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی شمال خراسان اجرا گردید. بدین منظور، ارقام بومی در طی دو سال موقع خواب زمستانی درختان از مناطق صنوبرکاری در شمال خراسان جمع‌آوری گردیدند و ارقام غیربومی شامل گروهای P.x. euramericana  (11 کلن)، P. nigara (2 کلن ایرانی و 13 کلن خارجی)، P. alba (5 کلن ایرانی و 3 کلن خارجی)، P.deltoides (5 کلن)، P.simonii (یک کلن)، P.ciliata (یک کلن)، P.trichocarpa (یک کلن) از مرکز تحقیقات البرز (کرج) تهیه گردید. در سال اول از تمامی کلن‌ها قلمه تهیه شده و به فاصله 20 سانتی‌متر در ردیف‌هایی به فاصله 1.7 متر کاشته شدند. از جمله فاکتورهای مورد بررسی در این خزانه، اندازه‌گیری رشد ارتفاعی و قطر نهال‌ها در سنین مختلف (1.1  1.2  2.3 ساله)، تعیین درصد زنده‌مانی در پایان دوره رشد، درصد سبز شدن قلمه‌ها در تاریخ‌های مختلف کاشت، تأثیر کف‌بر کردن بر رشد نهال‌ها، تعیین یکنواختی رشد نهال‌ها و مقاومت کلن‌ها در برابر آفات و بیماری‌ها می‌باشد. به‌طور کلی، در رابطه با رشد نهال‌های یک‌ساله (1.1) گروه‌های P. deltoids  P .nigra و  P. x euramericana به‌ترتیب بیشترین رشد را داشته‌اند. بیشترین درصد تغییرات (عدم یکنواختی) در بین گروه‌ها متعلق به گروه P. deltoids بوده و کمترین درصد تغییرات را گروه P. nigra دارا می‌باشد، ولی بیشترین درصد تغییرات در داخل کلن‌ها به کلن‌های P. alba تعلق دارد. در انتهای فصل رشد سال اول  نهالهای یکساله کف بر شده و در نتیجه در سال دوم نهالهای 1.2 ساله مورد ارزیابی قرار گرفتند کخ در بین تمامی گروه ها کلنها P. alba دارای بیشترین افزایش رشد پس از کف‌بر نمودن بوده‌اند. در سال سوم نهال‌های 2.3 ساله اندازه‌گیری شده که در نهایت گروه‌های P. nigra  P. x. euramericana غیربومی و P.alba غیربومی به‌ترتیب بیشترین رشد را داشته که در سطح 1% با یکدیگر اختلاف معنی‌دار نداشته ولی با سایر گروه‌ها اختلاف معنی‌دار دارند.از نظر آفات و بیماری‌ها تمامی گروه‌ها حساسیت زیادی به آفات چوبخوار نداشته و آفات برگی مثل سنک بید و شته سبز به‌ترتیب بر روی برخی کلن‌های گروه P.alba و P. nigra آلودگی شدید ایجاد کرده و بیشترین مقاومت را کلن‌های P. deltoids داشته است. بیماری زنگ زرد بیشترین آلودگی را در کلن‌های  P. n.42/78 (کلتیوار کرج) و P. n 49/5 (کلتیوار زنجان) داشته و کلن P .ciliata بیشترین حساسیت را به سرمای زودرس دارا بود، به‌طوری‌که رشد یکساله آن در اثر سرماهای زودرس دچار سرمازدگی شدید شده و از خزانه حذف گردید.