جستاری در شکل‌شناسی اثر هنری و دریافت معنا

بررسی سیر تحولات فرم در تاریخ هنر، نظریه‌ای بنیادین در شکل‌شناسی آثار هنری است. می‌توان تاریخ هنر را از طریق بررسی شکل آثار هنری یا زیباشناسی فرم‌های هنری مطالعه و بررسی کرد. تاریخ هنر بر اساس روش ساخت و ساز آثار هنری و آفرینش فرم، تحقق یافته است نه از توان تفسیر، نقد و داوری ناقدان آثار هنری. گرچه ذهنیت هنرمندان، متقدم بر تحقق عینی آثارشان است، اما، این عینیت و نظام صوری آثار هنری است که تاریخ هنر را به وجود می‌آورد. هنر، با ساختن است که تحقق پیدا می‌کند. گرچه هنرمند، پیش از ساختن اثر هنری، تصوری از آن چه که باید ساخته شود، دارد اما آگاهی‌ها و توانایی‌های فنی و تکنیکی است که امکان تحقق صور ذهنی را به‌شکل آثار هنری میسر می‌کند. هنرمند به نیروی تخیل فعال، صورتی از آن چه که باید ساخته شود، می‌آفریند و سپس با ماده [materyile =] مناسب آن را قابل دریافت می‌کند. ذهنیتی که صورت محسوس پیدا نکند، تنها برای صاحب ذهنیت، به مثابه امری ذهنی، وجود دارد؛ مخترعی که فاقد توانایی‌های فنی در چگونگی ساخت ایده‌های خویش است، مخترع به شمار نمی‌آید و شاعری که قادر به بیان گفتاری یا نوشتاری اشعار خود نیست، شاعر نامیده نمی‌شود. صورت‌های خیالی هنرمند، می‌تواند نشأت گرفته از روایت، داستان، مضامین و موضوع‌های گوناگون و یا احساسات شخصی باشد. محتوا یا پیام‌هایی که می‌تواند دینی و اخلاقی، انسانی و اجتماعی، سیاسی و عقیدتی و یا صرفاً کنش‌های فردی هنرمند باشد. اثر هنری، کیفیت محسوس این قبیل موضوعات است که در زیباشناسی شکل و شگردهای آفرینش فرم، توسط هنرمند، قابلیت دریافت پیدا می‌کنند. هرگونه فهم و تفسیر و نقد، تنها از طریق اشکال هنری امکان‌پذیر است. اثر هنری، به ارزش‌های زیباشناسانة شکل و فرم بیان است که اطلاق می‌شود نه به پیام و محتوای آن و نه به چگونگی دریافت محتوا از طرف مخاطب! شناخت و تحلیل ساختار و سبک و سیاق و شیوة بیان هنرمند، از طریق رویکردهای شکل‌شناسی قابل مطالعه و بررسی است، نه از طریق معناشناسی اثر. هرگونه دریافت معنایی نیز تنها از طریق شکل شناسی و تحلیل ساختاری ابژه هنری امکان‌پذیر خواهد شد.