جدال هویتی در پارک، رقابت قاعده‌مند در چهارراه: دو نما از کودکی در فضای شهری

مطالعات انسان‌شناختی که به تعریف «فرهنگ کودکی» پرداخته‌اند، با دغدغه‌ی استخراج ارزش‌ها، رفتارها، هنجارها و معناسازی‌های مختص دنیای کودکی، به فضاهایی روی آورده‌اند که نمونه‌ای از «جامعه‌ی» بکر کودکان در آن قابل مشاهده و تحلیل باشد. فضای مدرسه، مهدکودک، زمین بازی و ...، یا به عبارتی فضاهایی که توسط بزرگسالان برای کودک طراحی و تعریف شده‌اند، میدان‌های غالب این مطالعات هستند. سوالی که مطرح می‌شود این است: آیا در فضای شهری که متعلق به هیچ‌کس نیست، باز هم شاهد شکل‌گیری «فرهنگ کودکی» خواهیم بود؟ در شرایط مهاجرت، فضای محله‌ی میزبان چه جایگاهی در «دنیای کودکی» دارد؟ معناسازی‌ و روابط اجتماعی در دنیای کودکانی که کودک خیابانی نیستند ولی، برای کار، زمان قابل توجهی از روزمره‌شان را در خیابان سپری می‌کنند، چگونه شکل می‌گیرد؟ در پی این سوال‌ها دو پژوهش قوم‌نگارانه: یکی در فضای پارک و دیگری در چهارراه‌انجام گرفت. مشارکت کودک، به عنوان یک کنش‌گر اجتماعی، در بازتعریف و تنظیم محیط فیزیکی- اجتماعی‌اش مهم‌ترین دستاورد این پژوهش‌ها بود. در بخش اول این مقاله خواهیم دید که چگونه با قلمروسازی در فضای پارک، کودک مهاجر در شکل‌گیری هویت شهری و ادغام گروه خانوادگی- قومی خود مشارکت می‌کند. در بخش دوم خواهیم دید که هنگام هادوری، چگونه کودکان با وضع مقررات خاص خود موقعیت پررقابت چهارراه را سامان می‌بخشند.