جایگاه دعا و نیایش در سلوک اشراقی و مناجات‌های شیخ اشراق با ستارگان

شیخ اشراق دارای رساله‌های مستقلی در زمینة دعا و نیایش است. همچنین در لا به لای آثار فلسفی وی مناجات‌هایی ذکر شده‌اند که در مجموع می‌توان آنها را به دو دستة نیایش (دعا و صلوات) و ستایش (تسبیح و تقدیس و سلام) تقسیم نمود. در این مقاله با بررسی انواع مناجات‌های بکار رفته در آثار شیخ اشراق علت توجه یک فیلسوف به دعا و نیایش مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور به توصیه‌های شیخ اشراق نسبت به خواندن دعا توجه شده است و دعاهای سالکان خطاب به خداوند و فرشتگان و متقابلا دعای خداوند و فرشتگان در حق سالکان در آثار شیخ اشراق بررسی شده است. بر این اساس و نشان داده شده است که دعا و نیایش بخشی از نظام حکمت ذوقی و متناسب با سلوک اشراقی سهروردی است. همچنین مضامین بکار رفته در ادعیة وی با مطالب فلسفی و حکمی سهروردی و نیز تفکر حکمت خالدة وی مطابقت دارد؛ به نحوی که می‌توان به کمک این ادعیه، به برخی از نکات ذکر نشده در نظام مابعدالطبیعی و دیدگاه‌های فلسفی وی دست یافت. همچنین با بررسی ادعیة وی خطاب به سیارات آسمان و نفوس فلکی، به ارتباط این گونه دعا‌ها با علوم غریبه اشاره شده است و نشان داده شده است که با وجود باطل شدن نظریة افلاک و نفوس فلکی، چگونه می‌توان مناجات‌های وی با کواکب را همچنان قابل قبول دانست.