تغییرناپذیری پارامترها در نظریه سؤال پاسخ و تحلیل عاملی تأییدی: توصیف و مقایسه دو رویکرد براساس داده‏های تجربی

:بحث تغییرناپذیری سؤال‏ها و آزمون‏ها در سنجش از اهمیت فراوانی برخوردار است. هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه تغییرناپذیری پارامترها براساس دو رویکرد سؤال پاسخ و تحلیل عاملی تأییدی انجام گرفت. روش: ابتدا مبانی هر دو رویکرد پیرامون تغییرناپذیری اندازه­گیری مورد بحث قرار گرفت و سپس شیوه هر دو رویکرد در تغییرناپذیری پارامترهای سؤال براساس یک نمونه داده تجربه حاصل از آزمون بین‏المللی پیشرفت در خواندن (PIRLS) که پاسخ 5000 دانش‏آموز ایرانی (2500­دختر و2500 پسر) در سال 2006 به 6 سؤال مقیاس نگرش نسبت به خواندن بود مقایسه گردید. یافته‏ها: نتایج تحلیل داده‏ها نشان داد که سؤال 6 براساس هر دو رویکرد دارای سوگیری است، هر چند که نتایج هر دو رویکرد در خصوص سؤال‏های 1، 3 و 4 متفاوت بود. سؤال 1 براساس رویکرد سؤال پاسخ و سؤال‏های 3 و4 براساس رویکرد تحلیل عاملی تأییدی دارای سوگیری تشخیص داده شدند. بحث و نتیجه­گیری: یافته‏های پژوهش حاکی از آن بود که هنگام بررسی­های مربوط به تغییرناپذیری پارامترها، از روش‏های موجود در هر دو رویکرد سؤال پاسخ و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شود و صرف قضاوت براساس نتایج یک روش می‏تواند بسیار گمراه کننده باشد. به علاوه، در نظر گرفتن عرض از مبدأ در مدل اندازه‏گیری به هنگام بررسی تغییرناپذیری و تفاوت توزیع توانایی گروه‏ها و تأثیر آنها روی تغییرناپذیری نیز باید مورد توجه قرار گیرد.