تشکیل و تحول خاک‌های متشکله بر روی رسوبات کواترنر در بخشی از دشت ارومیه

رسوبات کواترنر بخش عمده‌ عرصه‌های کشاورزی و منابع طبیعی منطقه ارومیه را به خود اختصاص داده‌اند. به منظور بهره‌برداری بهینه و پایدار از این اراضی، چگونگی تشکیل، شناخت خصوصیات فیزیکوشیمیایی و کانی‌شناسی این خاک‌ها ضروری است. در این مطالعه 8 خاکرخ در خاک‌های متشکله بر رسوبات کواترنر منطقه ارومیه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که این خاک‌ها به علت فرایندهای متوالی فرسایش ورسوب‌گذاری دارای ضخامت و تحول کمی می‌باشند. توالی فرایندهای فرسایش-رسوب‌گذاری و خاکسازی در دوره‌های مختلف منجر به تشکیل توالی افق‌های کلسیک و لایه‌های رسوبی در اعماق زیاد این خاکرخ‌ها شده است و این افق‌های مدفون احتمالاً بیانگر تغییرات اقلیمی در طول کواترنر هستند که در خلال نوسانات اقلیمی در دوره‌های مرطوب، انحلال و جابجایی کربنات و در دوره‌های خشکی، رسوب و تجمع کربنات رخ داده است. نتایج کانی‌شناسی رس نشان داد که کانی‌های غالب منطقه مورد مطالعه عمدتاً شامل، اسمکتایت، کائولینایت، ایلایت، کلرایت و ورمی‌کولایت می‌باشند. ایلایت، کلرایت و کائولینایت عمدتاً منشا موروثی و ورمی‌کولایت منشا پدوژنیک داشت. همچنین کانی اسمکتایت دارای هر سه منشا، موروثی، نوتشکیلی و تغییر شکل بود و فراوانی آن با عمق افزایش یافت. منشا اسمکتایت در افق‌های مدفون به تغییر شکل ایلایت نسبت داده شد و با توجه به لزوم شرایط رطوبتی نسبتاً زیاد برای هوازدگی ایلایت، وقوع این فرایند به اقلیم مرطوب‌تر گذشته نسبت داده شد. بنابراین نتایج بدست آمده از این تحقیق می‌تواند راهنمایی برای شناسایی تغییرات اقلیمی وقوع یافته در منطقه مورد مطالعه باشد.