تشبیه با تکیه بر پیوند شاعرانگی و فرم در نفثه ‌المصدور

نفثه ‌المصدور شهاب‌ الدّین محمّد خرندزی زیدری نسوی از شاهکارهای ماندگار نثر مصنوع و متکلّف در سدة هفتم هجری است. این کتاب، بیش از آنکه تاریخی‌ـ ‌ادبی باشد، ادبی‌ـ ‌تاریخی است و بیشتر گزاره‌های آن ادبی‌ و عاطفی است. جنبة ادبی متن بیش از روایت تاریخ و گزارش تاریخی اثر است. زاویة دید در نفثه ‌المصدور، اول شخص است و از آن بیشتر برای بیان هیجان، احساس و عاطفه بهره گرفته می‌شود. پیوند شاعرانگی و فرم، یکی از ویژگی‌هایی است که به برجستگی ادبی این متن می‌انجامد. صور خیال یکی از عناصر پدیدآورندة فرم این اثر است که از آن جمله می‌توان به بهره‌گیری هنرمندانه از مبحث تشبیه اشاره کرد. تشبیه از میان انواع صور خیال در این اثر ادبی، جایگاه و کاربرد ویژه‌ای دارد. به ‌طور کلّی تشبیه در این اثر از بسامد زیادی برخوردار است و بیشتر از بن‌مایه‌های عاطفی بهره می‌گیرد. همچنین بیشتر تشبیهات آن از نوع معقول به محسوس است. با تعمّق در این تشبیهات، جامعة درون و بیرون نویسنده به ‌صورت غیر مستقیم به تصویر درآمده است. این مقاله بر آن است که اغراض ثانوی تشبیه را همراه با سه مبحث سبک‌شناسی نگاه ویژة هنرمند، گزینش واژه‌ها و عدول از هنجار با توجّه به تشبیهات، بررسی کند.