تحلیل و بررسی قرآنی ـ روایی رویکرد «ذکریان» به نماز و ذکر

نماز، مورد سفارش خاص اسلام و معیار پذیرش اعمال است. فرقه باطنی­گرای «ذکریه» که از حدود پنج­ قرن قبل در بلوچستان شکل گرفته مدعی است در اساس آنچه مورد سفارش می­باشد، «ذکر» است و ترجمه «صلوة» به نماز، که آغازش تکبیر و فرجامش سلام و متنش حاوی انجام پاره­ای اعمال و اذکار مخصوص می­باشد، اشتباهی رخداده از سوی عجم­هاست. بنابراین از منظر «ذکریه» نماز با شاکله معهود و روش عملی آن، منسوخ و اهتمام به آن کفر است. این رویکرد با تصریح آیات «فَإذا قَضَیتُمُ الصَّلَاة فَاذْکُرُوا اللَّهَ قِیامًا وَ قُعُودًا وَ عَلَ جُنُوبِکُمْ» و «أَقِمِ الصَّلَاة لِذِکْرِی» که بین ذکر و نماز تفاوت قائل شده و همچنین با روایات متواتری مانند «من ترک الصلوة متعمداً فقد کفر» واگرایی دارد. تحلیل سوابق و مشاهده رفتار ذکریان، نشان می­دهد باورها و رفتارهای این فرقه دور از قرآن و روایات و آیینی عامیانه است که به نظر می­رسد از روش­های باطنی هندی نشأت گرفته است.