تحلیل نحوی «هم‌نقش ضمیر» با نگاه به ساختار فعل و نقش ضمایر متّصل در جمله‎های انفعالی ـ احساسی

Authors

  • محمّد ایرانی استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
  • مریم ترکاشوند دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
Abstract:

جُستار حاضر در پی آن است تا به بررسی گروهی از کلمات بپردازد که در جمله، مرجع ضمیری مذکور (پیوسته یا گسسته) هستند و در صورت حذف ضمیر می‎توانند جایگزین آن شوند و نقش آن را برعهده ‎گیرند؛ ازاین‎‌رو، ما این دسته واژه‌ها و گروه‌های اسمی را «هم‎نقشِ ضمیر» نامیده‎ایم. ضمایری که این گروه‌واژه‎ها مرجع آن‏ها هستند بعد از اسم، حرف اضافه و فعل به کارمی‌روند و غالباً در سه نقش مضافٌ‌الیهی، متمّمی و مفعولی ظاهر می‌شوند؛ با این توضیح که نقش مفعولی آن‎ها، به‌ویژه در سوم شخص مفرد، دارای تفاوت‎هایی با دو نقش دیگر است. به باور ما، همین تفاوت‎ها سبب شده است که برخی دستورنویسان آن را با یک کاربرد ویژه و امروزی در گویش فارسی تهرانی مقایسه کنند و به‌اشتباه آن را «ضمیر فاعلی» بنامند. همچنین، کوشیده‌ایم تا در این مقاله نشان دهیم که نقش دستوری ضمایر پیوسته در جمله‎های بیانگر حالت انفعالی و احساسی، چیزی جز مفعول، متمّم یا مضافٌ‎الیه نیست و نقش دستوری اسم یا ضمیر گسسته در ابتدای این جمله‎ها نیز «هم‎نقش ضمیر» است؛ امّا قراردادن اسم یا ضمیر گسسته به جای ضمایر پیوسته در این گونه جمله‎ها در اغلب موارد باعث «نادستورمندی» جمله می‎شود. در این مقاله همچنین نشان داده شده که نقش دستوری ضمایر پیوسته در جمله‎های بیانگر حالت انفعالی و احساسی، چیزی جز مفعول، متمّم یا مضافٌ‎الیه نیست و نقش دستوری اسم یا ضمیر گسسته در ابتدای این جمله‎ها نیز "هم‎نقش ضمیر" است؛ امّا قرار دادن اسم یا ضمیر گسسته به جای ضمایر پیوسته در این گونه جمله‎ها در اغلب موارد باعث « نادستوری شدن» جمله می‎گردد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مقایسه تأثیر وضعیت طاق باز و دمر بر وضعیت تنفسی نوزادان نارس مبتلا به سندرم دیسترس تنفسی حاد تحت درمان با پروتکل Insure

کچ ی هد پ ی ش مز ی هن ه و فد : ساسا د مردنس رد نامرد ي سفنت سرتس ي ظنت نادازون داح ي سکا لدابت م ي و نژ د ي سکا ي د هدوب نبرک تسا طسوت هک کبس اـه ي ناـمرد ي فلتخم ي هلمجزا لکتورپ INSURE ماجنا م ي دوش ا اذل . ي هعلاطم ن فدهاب اقم ي هس عضو ي ت اه ي ندب ي عضو رب رمد و زاب قاط ي سفنت ت ي هـب لاتـبم سراـن نادازون ردنس د م ي سفنت سرتس ي لکتورپ اب نامرد تحت داح INSURE ماجنا درگ ...

full text

بررسی یک نوع ضمیر متصل به فعل در زبان فارسی با توجه به مبحث اشتغال در نحو عربی

چکیده مبحث اشتغال در زبان عربی عبارت است از این که اسمی مقدم شود و بعد از آن عاملی واقع شود که در ضمیر راجع به آن اسم عمل کند. هرچند در منابع دستور زبان فارسی مبحثی مشابه اشتغال عربی مطرح نشده است اما نظیر این نوع کاربرد در زبان فارسی نیز وجود دارد؛یعنی در آغاز جمله اسمی می آید و بعد از آن فعلی قرار می گیرد که ضمیری به آن فعل متصل است ومرجع این ضمیر همان اسم مذکوراست.با توجه به این که در تحلیل ...

full text

جابه‎‌جایی ضمیر شخصی متصل در شعرِ معاصر

هنجارگریزی از زبان معیار، انحراف از قوانین حاکم بر همنشینیِ واژه‌ها، افزودنِ قاعده‌هایی به برونۀ زبانِ معیار، به هم‌ریختنِ نحوِ جمله‌ها و دخل و تصرّف در ساختمانِ دستوریِ زبان معمول و متعارف، مجموعۀ روش‌هایی است که اغلبِ شاعران برای رسیدن به زبان شعر از آن بهره می‌برند. اصولاً به‌کارگیریِ روش‌هایی در زبان، که توجهِ مخاطب را از پیام، به زبان معطوف می‌کند، منجر به برجسته‌سازیِ زبانِ شعر می‌شود و این برجسته‌سازی...

full text

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

full text

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

full text

بررسی یک نوع ضمیر متصل به فعل در زبان فارسی با توجه به مبحث اشتغال در نحو عربی

چکیده مبحث اشتغال در زبان عربی عبارت است از این که اسمی مقدم شود و بعد از آن عاملی واقع شود که در ضمیر راجع به آن اسم عمل کند. هرچند در منابع دستور زبان فارسی مبحثی مشابه اشتغال عربی مطرح نشده است اما نظیر این نوع کاربرد در زبان فارسی نیز وجود دارد؛یعنی در آغاز جمله اسمی می آید و بعد از آن فعلی قرار می گیرد که ضمیری به آن فعل متصل است ومرجع این ضمیر همان اسم مذکوراست.با توجه به این که در تحلیل ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 9  issue 1

pages  119- 132

publication date 2017-04-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023