تحلیلی راجع به آرا و اندیشه‌های شیخ فضل‌الله نوری و تأثیر آن در نهضت بیداری اسلامی (با تکیه بر سنت اصولی‌گری متکامل)

علمایی نظیر شیخ فضل‌الله نوری می‌دانند که قرآن کریم و دین مبین اسلام جاودان است و از نقص و زوال و تحریف مصون و مبراست و همواره چراغ راه هدایت و قانون زندگی بشری است، لیکن قانونی که در کتابخانه باشد و نه در مقام اجرا و صحنة اجتماع توان هدایت و بیداری انسان‌ها و اصلاح روح و رفتار آنان را ندارد و همان‌گونه که در صدر اسلام ولایت و حکومت امری ضروری بود، اکنون نیز خاتمیت اسلام اقتضا می‌کند که ولایت و رهبری دینی استمرار یابد و در مقابل سلطة استعمارگران و یا انحرافات شکل‌گرفته واکنش داشته باشد. نقش شیخ فضل‌الله نوری، در واکنش مقابل غرب‌گرایان و انحرافات به‌وجودآمده در نهضت عدالت‌گرایانۀ مشروطیت و تبیین و ارائة الگوی نظام‌سازی شیعه، بی‌بدیل بود، زیرا وی در دوره‌ای که دنیای استعمار و غرب جدید هیچ مانعی برای تک‌تازی‌های نظری و عملی خود قائل نبود، اعتقاد داشت که دین مبین اسلام و مذهب تشیع کامل‌ترین قوانین الهی را در دست دارند. او با قول و عمل سیاسی خود در طراحی و شکل‌گیری این الگوی عملی (نظام سیاسی مبتنی‌بر قائدة ولایت فقیه) از نثار جان خود هم دریغ نکرد.