تحلیلی بر جهت‌گیری، جانمایی و فضاهای سرویس‌دهنده بادگیرها در مساکن بومی یزد

بادگیر در مساکن بومی یزد یکی از راهکارهای دستیابی به آسایش برودتی در مقابل گرمای طاقت فرسای فلات مرکزی ایران است. بادگیر به‌دلیل عملکرد سرمایشی و نقش آن در تهویه طبیعی در بخش‌های تابستان نشین خانه‌ها ساخته می‌شد. به جرأت می‌توان گفت هیچ دو بادگیری در یزد وجود ندارد که در پلان و نما و مقطع و جزئیات دقیقاً یکسان باشند. ارتباط بادگیر با تالار و حیاط مرکزی نقش مؤثری در عملکرد آن داشته است. در این تحقیق 24 خانه در یزد با تأکید بر جانمایی و طراحی بادگیرهایشان مورد بررسی قرار گرفته است و این خانه‌ها نیز از میان خانه‌های حیاط مرکزی یزد که ارزش تاریخی دارند انتخاب شده‌اند.  جمع‌آوری اطلاعات با برداشت میدانی صورت گرفته و تحلیل اطلاعات نیز با استنتاج منطقی و دسته‌بندی اطلاعات در نرم‌افزار excel انجام شده است. دسته‌بندی بادگیرها بر مبنای سه پارامتر در این مقاله مورد توجه بوده است: 1- جهت‌گیری بادگیرها 2- موقعیت آن‌ها در خانه و چگونگی ارتباط آن‌ها با فضاهای تابستان نشین 3- طراحی پلان بادگیرها بر مبنای دریافت بهینه باد غالب. طراحی پلان بادگیرها و تفکیک کانال بادگیر به کانال‌های فرعی در بادگیرهای مختلف، متفاوت است و معمار با توجه به چگونگی پلان خانه و جهت باد غالب و اینکه بادگیر عملکرد سرمایش تبخیری با حوض آب را خواهد داشت یا نه؛ آنگاه پلان بادگیر را بر مبنای عملکرد بهینه آن تعریف می‌کرده است. فرضیه‌های تحقیق این بود که در تمامی خانه‌های یزد زیر بادگیر، حوض آب وجود دارد و مساحت بادگیر به تناسب مساحت تالار در نظر گرفته می‌شده و اینکه تمامی آن‌ها رو به باد غالب دارند و کشیدگی آن‌ها شمال شرقی- جنوب غربی است. فرضیه‌های ذکر شده رد شدند و دلایل عدم اعتبار آن‌ها در نتیجه آورده شده است.