تجزیه رفتار شدت انرژی با تأکید بر زیرساخت‌های اقتصادی و نهادی: شواهدی از ایران و کشورهای منتخب

هدف این تحقیق، بررسی عامل اصلی هدایت کننده تغییرات شدت انرژی ایران و کشورهای منتخب طی دوره زمانی 2015-1990 با استفاده از رویکرد تجزیه و با تمرکز بر زیرساخت‌های اقتصادی و نهادی است. بدین منظور، نمونه­ای از کشورها شامل انگلستان، آلمان، ژاپن، ترکیه، عربستان، چین، ایران و روسیه بر اساس شاخص­های کلان اقتصادی و نهادی گروه­بندی شده­اند. گروه اول؛ کشورهایی که از شاخص­های کلان اقتصادی و سطوح کیفیت نهادی بالایی برخوردارند. گروه دوم؛ کشورهایی که از نظر شاخص­های کلان اقتصادی و سطوح کیفیت نهادی در رده متوسط قرار می­گیرند. گروه سوم؛ کشورهایی که شاخص­های کلان اقتصادی و سطوح کیفیت نهادی پایینی دارند و هم‌چنین نقش دولت در اقتصاد پررنگ است. تحلیل وضعیت شاخص­های کلان اقتصادی- نهادی و شدت انرژی در کشورهای مورد بررسی نشان می­دهد که هر چه اقتصادها آزادتر و از سطوح کیفیت نهادی بالاتری برخوردار باشند، سطوح شدت انرژی کاهش می­یابد. هم‌چنین نتایج حاصل از تجزیه تغییرات شدت انرژی با استفاده از شاخص ایده آل فیشر نشان می­دهند که در کشورهای گروه اول (آلمان، انگلستان و ژاپن)، عامل اصلی هدایت کننده تغییرات شدت انرژی، بهبود کارایی است. در مقابل، کشورهای گروه دوم (ترکیه و عربستان) و گروه سوم (ایران، روسیه و چین) رفتار شدت انرژی متفاوتی دارند. در ترکیه در بیشتر سال‌ها، بهبود کارایی در مصرف انرژی به‌عنوان اثر غالب در توضیح تغییرات شدت انرژی بوده، اما در عربستان تغییرات ساختاری در جهت فعالیت­های انرژی­بر، اثر بهبود کارایی را خنثی کرده است. هم‌چنین در دو کشور روسیه و ایران، عامل اصلی در توضیح تغییرات شدت انرژی، عدم کارایی بوده، اما در کشور چین، بهبود کارایی هدایت‌کننده اصلی کاهش شدت انرژی نسبت به سال پایه می­باشد. طبقه‌بندی  JEL: Q49، Q43