تجزیه‌وتحلیل دو الگوی نظریه‌گرا و عمل‌گرای دموکراسی در ایران

 موضوع مقالۀ حاضر، ارزیابی دموکراسی در ایران براساس دو الگوی نظریه‌گرا و عمل‌گراست. در مباحث مربوط به دموکراسی، همواره از دو گونه پیگیری دموکراسی سخن به میان می‌آید. از یک‌سو برخی نظریه‌پردازان نهادهای دموکراتیک و دموکراسی در عرصۀ عمل را بر اندیشه و فرهنگ دموکراسی مقدم می‌دارند و از سوی دیگر، عده‌ای معتقدند که ابتدا باید فکر، فرهنگ و مبانی فلسفی دموکراسی در جامعه پیگیری شود و آن‌گاه درصدد تحقق دموکراسی در عرصۀ عمل و ایجاد نهادهای دموکراتیک بود. از این‌رو، عده‌ای از اولویت فلسفه بر دموکراسی و برخی از تقدم دموکراسی بر فلسفه سخن می‌گویند. این مقاله درصدد است در بررسی دموکراسی در ایران، دو دیدگاه مذکور را ارزیابی کند و نشان دهد که کدام‌یک از این دو رویکرد به دموکراسی در ایران پیگیری شده است. از نظر روش‌شناختی، این نوشتار تقابل «ذهن و عین» را از یک سو و تقابل «نظر و عمل» را از سوی دیگر مدنظر دارد. در واقع هر یک از دو الگوی دموکراسی‌خواهی، یکی از این دو مبنای روش‌شناختی «اصالت ذهن یا اصالت عین» یا «نظریه‌گرایی و عمل‌گرایی» را پذیرفته و براساس آن به تقدم یا تأخر هر یک از فلسفه یا دموکراسی رأی داده‌اند.