تبیین و برآورد اشتغال غیررسمی و تحلیل عوامل موثر بر آن

مشاغل غیررسمی، مشاغلی هستند که افراد شاغل در آن­ بدون داشتن قرارداد رسمی کار، با دستمزد کمتر از حداقل مزد قانونی و بدون برخورداری از حمایت­های اجتماعی (مانند بیمه­های اجتماعی) و چتر حمایتی قانون کار (مانند اخطار پیش از اخراج، مرخصی استحقاقی سالانه یا استعلاجی و غیره) مشغول به کارند. اشتغال غیررسمی سهم قابل توجهی از اقتصاد غیرکشاورزی در مناطق شهری ایران و استان کردستان را به خود اختصاص داده است. در پژوهش حاضر با استفاده از داده­های خام طرح نمونه­گیری هزینه-درآمد خانوار در مناطق شهری استان کردستان، میزان اشتغال غیررسمی برآورد و عوامل مؤثر بر اشتغال غیررسمی با استفاده از مدل لاجیت در سال­های 1380، 1387 و 1393 بررسی و مقایسه شده است. معیار اندازه­گیری اشتغال غیررسمی، شاخص برخورداری از حداقل مزد قانونی و برخورداری از بیمه­های اجتماعی است. نتایج حاصل از اندازه‌گیری اشتغال غیررسمی نشان می­دهد که در فاصله سال‌های 1380 تا 1393 نسبت اشتغال غیررسمی در مناطق شهری استان کردستان افزایش یافته و از 1/67 به 8/73 درصد رسیده ­است. نتایج تخمین مدل لاجیت نشان می­دهد که متغیرهای سن، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات و نوع فعالیت تأثیر معناداری بر اشتغال غیررسمی دارند. افزایش سن، افزایش تحصیلات و متأهل بودن احتمال اشتغال غیررسمی را کاهش می­دهند. در مناطق شهری استان کردستان بخش صنعت و پس از آن بخش خدمات بیشترین سهم از شاغلان غیررسمی را در خود جای داده است.