تبیین نظریه واقع نگاری آرمانی در نگارگری قاجاری و نسبت پیکرنگاری درباری با آن

پیکرنگاری درباری مهم‌ترین مکتب نقاشی قاجار است که با اتکا به ویژگی‌های تکنیکی جدید و سنت نگارگری ایرانی به نوع جدیدی از منش تصویری دست یافت. در نگارگری ایرانی نوع خاصی از واقع نگاری آرمانی در جریان است که واقعیت را نه صورت قابل مشاهده توسط بینایی، بلکه صورت آرمانی آن می‌داند. این صورت آرمانی الزاما وجه غیر مادی امور نیست بلکه پیشتر، منظورشان مادی هر پدیده است که از منظر انسان قابل دیدن نیست. اما نقاشی دوره قاجار، نوع دیگری از ویژگی‌های تصویری را مد نظر قرار داده است. این ویژگی‌ها هم در کیفیات صوری خود حائز اهمیت هستند هم سیری از تغییرات خاص را در خود جای داده‌اند. این نوع نقاشی با اتکا به خصایص فرمی و کار ماده جدید، در ظاهر صورت‌های بصری متفاوتی را نسبت به نگارگری بوجود می‌آورد. اما با در نظر داشت مفهوم واقعیت در تفکر اسلامی، و خصوصیات تصویری نقاشی دوره قاجار می‌توان در خصوص این مکتب به دو نتیجه عمده رسید؛ نخست: این نوع نقاشی را علی‌رغم تمایزات خود از نگارگری، می‌توان با اتکا به مفهوم واقعیت در تفکر اسلامی در تداوم همان سنت قرار داد. دوم: شاخصه‌های غالب بر نقاشی قاجار می‌تواند درون یک دسته‌بندی قرار گیرد که با مفهوم واقعیت مذکور در تناسب باشند.