تبیین موانع و مشوق‌های خودمراقبتی از دیدگاه بیماران مبتلا به دیابت شهر اردکان و ارایه دهندگان خدمت به آنان با استفاده از مدل بازاریابی اجتماعی

مقدمه: دیابت شایع‌ترین بیماری مزمن در جهان است و عوارض ناشی از آن باعث تحمیل بار سنگین اقتصادی و کاهش کیفیت زندگی بیمار و خانواده وی می‌گردد. خودمراقبتی فرایند مهمی در کنترل بیماری دیابت محسوب می‌شود. از طرف دیگر، این امر هم برای پزشکان و هم برای بیماران بسیار دشوار است که قند خون را در حد مطلوب حفظ کنند و علت این امر به طور عمده وجود موانع سیستمی و فردی مراقبت از دیابت است. هدف این مطالعه، تبیین موانع و مشوق‌های خودمراقبتی بود. روش‌: مطالعه حاضر به صورت کیفی انجام شد و در آن از روش بحث گروهی (سه جلسه برای بیماران و ارایه دهندگان خدمت به طور مجزا برای هر کدام) و مصاحبه فردی با 25 نفر از بیماران و 5 نفر از ارایه دهندگان خدمت به افراد مبتلا به دیابت (به غیر از افراد مورد مطالعه در بحث گروهی) تا اشباع اطلاعات استفاده گردید و متن مصاحبه‌ها و جلسات بحث گروهی پس از پیاده‌سازی به روش تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: طی فرایند تجزیه و تحلیل داده‌ها، دو درون‌مایه اصلی شامل موانع و مشوق‌های خودمراقبتی از دیدگاه بیماران مبتلا به دیابت و همچنین ارایه دهندگان خدمت به این افراد به صورت مستقل استخراج گردید که با توجه به آمیزه‌های الگوی بازاریابی اجتماعی در چهار درون‌مایه فرعی «محصول، مکان، قیمت و ترویج» خلاصه گردید و جامعه پژوهش علل مختلفی را برای انجام و یا عدم انجام خودمراقبتی در بخش‌های مختلف (ورزش، تغذیه، انجام به موقع آزمایش و مصرف صحیح داروهای کاهنده قند خون) بیان نمودند. نتیجه‎گیری: تحلیل بازار در مراقبت از بیماران مبتلا به دیابت نشان داد، وجود برنامه جامع و سیستماتیک مراقبت از بیماران مبتلا به دیابت با تدوین پروتکل‌های درمانی برای متخصصین و پزشکان معالج بیماران در کنار ورزش و تحرک، توصیه‌های تغذیه‌ای و طب سنتی هنگامی اثربخشی بیشتری خواهد داشت که به صورت هماهنگ و متناسب با توان اقتصادی، توجه به عوامل محیطی، باورها و... در فرد مبتلا به دیابت صورت گیرد و همسو با ارتقای سطح سواد جامعه نیز باشد.