تبیین جایگاه معنویت در چالش‌های محیط‌زیستی: بازخوانی رویکردهای توسعه پایدار با تفکر سه‌گانه

بحران‌های محیط‌زیستی یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که جامعه بشری با آنها مواجه است. این تحقیق در پاسخ به چرایی وجود بحران‌های محیط‌زیستی علی‌رغم تشکیل نهادهای مرتبط و فراگیر شدن مفاهیم مرتبط با توسعه پایدار- و واکاوی جایگاه محیط‌زیست و چگونگی رابطه انسان با آن در اندیشه اسلامی انجام شده است. هدف این پژوهش که با استفاده از روش توصیفی از نوع تحلیل اسنادی به انجام رسیده، تبیین، تحلیل و مقایسه سه گذرگاه تفکر منطقی، انتقادی و فلسفی توسعه پایدار است. نقد و تحلیل دیدگاه‌های موجود حاکی از آن است که علاوه بر پیشرفت‌های قابل‌ملاحظه در جهان و برپایی معاهدات بین‌المللی، کنوانسیون‌ها و سمپوزیوم‌ها در زمینه پایداری، در راستای حفظ محیط‌زیست و بقای انسان نبوده و نگاه صرف فنی و مادی، تاکنون پاسخگوی مسائل پیش روی توسعه و پایداری، نبوده است. لذا دستیابی به افق‌های بلندمدت پایداری و ابعاد آن، نیازمند چشم‌اندازی عمیق‌تر و فراتر از مسائل فنی محض و علم سکولار است. این مقاله تفکر فلسفی را که بر اخلاق و فلسفه اسلامی مبتنی است و بر مطالعه بحران‌های زیست‌محیطی با کمک هم‌زمان عقل، عرفان، اخلاق، قرآن و شریعت تأکید دارد، پیشنهاد می‌نماید.