تبادل دو گانه K-Ca توسط یک رس جدا شده از خاک با مینرالوژی غالب ایلایت (میکا): 1- اثر تخلیه-فروریزش رس ایلایت (میکا) بر انتخابگری K-Ca

در این مطالعه اثر تخلیه پتاسیم از یک رس ایلایت جدا شده از خاک بر انتخابگری تبادلی K-Ca در قدرت یونی 3/0 مولار مورد بررسی قرار گرفت. در اثر تیمار رس با محلول تترا فنیل برات سدیم + کلرید سدیم برای مدت زمان‌های 6 ، 25 و 150 ساعت به ترتیب 1/22، 8/30 و 7/40 درصد از پتاسیم کل از نمونه‌های رس آزاد گردید. سرعت تخلیه پتاسیم در ابتدا خیلی بیشتر بود و با گذشت زمان کاهش یافت. با افزایش درصد تخلیه ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) نیز افزایش یافت که گویای آنست که حداقل بخشی از پتاسیم آزاد شده از رس تخلیه گردیده است. در این بررسی خطای اندازه‌گیری کلسیم تبادلی در صورت عدم تصحیح انحلال آهک بین 2/31 تا 7/76 درصد بود. برآورد تفاضل دفع و جذب آنیونی نیز نشان داد که در این رس‌ها جذب آنیونی بیشتر از دفع آنیونی می‌باشد. مقایسه همدما‌‌های تبادلی K-Ca با همدمای عدم ترجیح نشان داد که در رس تخلیه نشده تا 8/0K≤Ẽ و در رس‌های تخلیه شده تا 76/0K≤Ẽ پتاسیم نسبت به کلسیم و در 8/0K>Ẽ کلسیم اندکی بر پتاسیم ترجیح داده می‌شود. مقایسه همدما‌های تبادلی رس‌های تخلیه شده با هم نشان داد که تخلیه پتاسیم از رس ظاهراً بر ویژگی‌های ترجیحی تبادلگر اثری نداشته است. دیفرکتوگرام‌های حاصل پس از اعمال تیمار با جز هم ارز 05/0 پتاسیم نشان داد که در جریان تبادل K-Ca فرو ریزش لایه‌ای صورت گرفته است، اما مقادیر CEC گویای آن است که فروریزش لایه‌ای در این رس‌ها کامل نبوده است. با افزایش قدرت یونی ترجیح ظاهری K+ افزایش یافت و با کاهش آن یا رقیق شدن محلول تعادلی، Ca2+ بیشتری جذب گردید. تفاوت همدما‌ها در دو قدرت یونی متفاوت بیانگر اثر رقت-ظرفیت می‌باشد.