تأملی در وضعیت مطالعه دانشجویان با تأکید بر نقش خانواده و دانشگاه؛ مطالعه موردی سه دانشگاه‌ دولتی

موضوع این نوشتار تحلیل وضعیت مطالعه دانشجویان سه دانشگاه تهران، خوارزمی و شهیدبهشتی است. به این‌منظور 440 نفر از دانشجویان دانشگاه‌های یادشده به‌شیوه تصادفی ساده انتخاب شدند. چارچوب تحلیلی مقاله برپایه نظریه ابرتابع چلبی استوار است. براساس این نظریه معانی، انتظارات و فرصت‌هایی که خانواده و دانشگاه در ارتباط با مطالعه ایجاد می‌کنند، در پی‌ریزی الگوی مطالعه فرد مداخله دارد. اطلاعات تحقیق حاکی از آن است که میانگین میزان مطالعه نمونه تحقیق به‌طور روزانه سه ساعت ونیم است که دو ساعت ونیم آن به مطالعه درسی و یک ساعت به مطالعه غیردرسی اختصاص دارد. میزان مطالعه دانشجویان رشته‌‌های مختلف تفاوت چندانی ندارد و به‌طور تقریبی در تمامی رشته‌‌ها نزدیک به 50 درصد دانشجویان کمتر از یک ساعت در روز به مطالعه می‌پردازند. خانواده قبل از ورود به دانشگاه نقش مؤثرتری در شکل دادن به مطالعه جوانان دارد. اما پس از ورود به دانشگاه، فرصت‌های اجتماعی موجود در دانشگاه و معنای منسوب به مطالعه کردن نقش تعیین‌کننده‌تری دارد. به‌نظر می‌رسد تحولات چند سال اخیر که بر فضای فرهنگی و مناسبات اقتصادی دانشگاه اثر گذاشته، کارکرد‌های اصلی آن را تضعیف کرده و در نهایت به تنزل کمیت وکیفیت مطالعه دانشجویان منتهی شده است.