تأثیر کم‌آبیاری بر عملکرد و بهره‌وری آب در هفت رقم سویا در منطقه رشت

      به منظور بررسی اثرات ‌کم‌آبیاری بر عملکرد و بهره‌وری آب هفت رقم سویا، آزمایشی به صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل چهار سطح بدون آبیاری (I4) و آبیاری در مکش­های ماتریک 35-30 (I1، شاهد)، 55-50 (I2) و 75-70 (I3) سانتی‌بار خاک بود. مکش ماتریک خاک با استفاده از تانسیومتر اندازه­گیری و در هر آبیاری رطوبت خاک به حد رطوبت ظرفیت مزرعه­ای رسانده شد. فاکتور فرعی شامل هفت رقم سویا به نام‌های 033، 032 و سحر (گروه رسیدگیIV )، L.17، Clark، زان و مادری (گروه رسیدگی III) بود. بهره‌وری‌ آب بر اساس عملکرد دانه و عملکرد زیستی به طور جداگانه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که با کاهش آّبیاری از عملکرد دانه به طور معنی­داری کاسته شد. به طوری که بیشترین عملکرد دانه در تیمار I1 و کمترین آن در تیمار I4 بدست آمد. با کاهش آبیاری شاخص بهره‌وری آب به طور معنی‌داری افزایش یافت به طوری که تیمارهای I2و I3 نسبت به تیمار I1،به ترتیب 13 و 33 درصد افزایش نشان دادند. تیمار آبیاری I1بیشترین حجم آب آبیاری (14/2457 مترمکعب در هکتار) را در طول فصل رویش دریافت کرد و تعداد آبیاری نیز در این تیمار بیشترین بود. با توجه به نسبت ماده خشک تولیدی به آب  مصرفی، این تیمار از بهره­وری آب پائینی برخوردار گردید. از آنجایی که تیمار I3در بین تیمارها بیشترین بهره­وری آب را نشان داد و از نظر عملکرد دانه با تیمار I2 تفاوتی نداشت، به نظر می­رسد که تیمار I3 مناسب­ترین شاخص بهره­وری آب را دارد. در بین رقم­ها نیز، بالاترین بهره­وری آب آبیاری متعلق به رقم 033 بود. این رقم بیشترین عملکرد دانه را نیز داشت. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده به نظر می­رسد که رقم 33 با شیوه آبیاری I3 بهترین انتخاب برای کشت سویا در منطقه دشت باشد که ضمن برخورداری از عملکرد بالا از بهره­وری آب خوبی نیز برخوردار است.       به منظور بررسی اثرات ‌کم‌آبیاری بر عملکرد و بهره‌وری آب هفت رقم سویا، آزمایشی به صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل چهار سطح بدون آبیاری (I4) و آبیاری در مکش­های ماتریک 35-30 (I1، شاهد)، 55-50 (I2) و 75-70 (I3) سانتی‌بار خاک بود. مکش ماتریک خاک با استفاده از تانسیومتر اندازه­گیری و در هر آبیاری رطوبت خاک به حد رطوبت ظرفیت مزرعه­ای رسانده شد. فاکتور فرعی شامل هفت رقم سویا به نام‌های 033، 032 و سحر (گروه رسیدگیIV )، L.17، Clark، زان و مادری (گروه رسیدگی III) بود. بهره‌وری‌ آب بر اساس عملکرد دانه و عملکرد زیستی به طور جداگانه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که با کاهش آّبیاری از عملکرد دانه به طور معنی­داری کاسته شد. به طوری که بیشترین عملکرد دانه در تیمار I1 و کمترین آن در تیمار I4 بدست آمد. با کاهش آبیاری شاخص بهره‌وری آب به طور معنی‌داری افزایش یافت به طوری که تیمارهای I2و I3 نسبت به تیمار I1،به ترتیب 13 و 33 درصد افزایش نشان دادند. تیمار آبیاری I1بیشترین حجم آب آبیاری (14/2457 مترمکعب در هکتار) را در طول فصل رویش دریافت کرد و تعداد آبیاری نیز در این تیمار بیشترین بود. با توجه به نسبت ماده خشک تولیدی به آب  مصرفی، این تیمار از بهره­وری آب پائینی برخوردار گردید. از آنجایی که تیمار I3در بین تیمارها بیشترین بهره­وری آب را نشان داد و از نظر عملکرد دانه با تیمار I2 تفاوتی نداشت، به نظر می­رسد که تیمار I3 مناسب­ترین شاخص بهره­وری آب را دارد. در بین رقم­ها نیز، بالاترین بهره­وری آب آبیاری متعلق به رقم 033 بود. این رقم بیشترین عملکرد دانه را نیز داشت. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده به نظر می­رسد که رقم 33 با شیوه آبیاری I3 بهترین انتخاب برای کشت سویا در منطقه دشت باشد که ضمن برخورداری از عملکرد بالا از بهره­وری آب خوبی نیز برخوردار است.