تأثیر موانع تعرفه‌های گمرکی و نرخ ارز در تابع تقاضای واردات کشور مروری انتقادی بر سیاست‌های تجاری و ارزی کشور در راستای حمایت از تولید ملی

تاکنون مطالعات نسبتا معدودی در زمینه بررسی اثر نرخ‌های تعرفه بر واردات کل کشور انجام شده که نتایج چندان سازگاری با یکدیگر ندارند. در این مقاله با بررسی ویژگی­های اصلی سیاست­های ارزی و تجاری ایران، اثر واقعی نرخهای تعرفه و ارز در تابع تقاضای واردات را نسبت به متغیرهای توضیحی تولید ناخالص داخلی، قیمت نسبی کالاهای وارداتی، نرخ تعرفه و قیمت ارز با استفاده از تکنیک‌های اقتصادسنجی و روش خودرگرسیون با وقفه­های توزیعی(ARDL) تخمین زده‌ایم. نتایج مطابق با تئوری بوده و واردات با تولید ناخالص داخلی رابطه مثبت و با قیمت های نسبی، نرخ ارز و نرخ تعرفه رابطه منفی دارد. ضرایب بلندمدت بدست آمده برای تمامی متغیرها به جز تعرفه معنی­دار بوده که حاکی از خنثایی و فقدان اثر بلندمدت تعرفه­ها بر تقاضای واردات است. این نتیجه برای ایران که دارای یکی از حمایتی­ترین رژیم­های تعرفه­ای دنیا است تناقض‌آمیز بنظر می‌رسد، اما مروری انتقادی بر عملکرد سیاست تجاری ایران و عدم پشتیبانی آن با سیاست­های ارزی مناسب نشان می­دهد که اثر واقعی نرخ­های تعرفه بسیار کمتر از نرخ­های اسمی بوده و چنین نتیجه‌ای را تایید می­کند. در خاتمه فهرستی از اصلاحات و توصیه‌های سیاستی در راستای حمایت واقعی از تولید ملی نیز ارائه شده است.