بهره‌وری آب و عملکرد ذرت در تناوب با گندم در روش‌های مختلف آبیاری و خاک‌ورزی

  تاکنون در زمینه اثرات روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی و آبیاری هر یک به صورت جدا بر محصول ذرت، پژوهش­های زیادی انجام شده، اما اثرات توأم این دو عامل در کشت ذرت کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، در این پژوهش اثر روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی و آبیاری بر خصوصیات خاک، بهره‌وری مصرف آب و عملکرد ذرت در قالب طرح کرت‌های خرد شده با نه تیمار و سه تکرار بررسی شد. روش‌های آبیاری شامل آبیاری قطره‌ای نواری، سطحیو بارانیبه عنوان عامل اصلی و سه روش خاک‌ورزی مرسوم، کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. پارامترهای جرم مخصوص ظاهری خاک، میزان آب مصرفی، رطوبت علوفه در مرحله خمیری دانه، عملکرد ذرت وبهره‌وری مصرف آب آبیاری تعیین شد. نتایج این پژوهش نشان داد که در انتهای آزمایش، تیمار بی‌خاک‌ورزی نسبت به تیمارهای کم‌خاک‌ورزی و مرسوم جرم مخصوص ظاهری را در عمق 0-10 سانتی‌متری خاک اندکی افزایش داد (به ترتیب نه و چهار درصد)، اما روش آبیاری تأثیر معنی‌داری بر جرم مخصوص ظاهری خاک نداشت. روش‌ آبیاری اثر معنی‌داری بر عملکرد دانه ذرت داشت (در سال اول در سطح پنج درصد و در سال دوم در سطح یک درصد) به گونه‌ای که روش‌های آبیاری تحت فشار بیش‌ترین عملکرد را به خود اختصاص دادند و کم‌ترین مقدار عملکرد مربوط به روش آبیاری سطحی بود، در حالی که عملکرد ذرت تحت تأثیر روش خاک‌ورزی قرار نگرفت. بیش‌ترین حجم آب آبیاری در روش آبیاری سطحی و کم‌ترین آن در روش آبیاری قطره‌ای نواری اتفاق افتاد، به طوری که در قطره‌ای نواری نسبت به بارانی و سطحی به ترتیب 34 و 57 درصد در حجم آب آبیاری ذرت صرفه‌جویی شد.بهره‌وری آب آبیاری تحت تأثیر روش آبیاری قرار گرفت، در حالی که روش خاک‌ورزی اثر معنی­داری بر بهره‌وری آب آبیاری ذرت نداشت. بیش‌ترین بهره‌وری آب آبیاری دانه ذرت (میانگین 22/1 کیلوگرم بر متر مکعب) مربوط به روش آبیاری قطره‌ای نواری و کم‌ترین آن (میانگین 34/0 کیلوگرم بر متر مکعب) مربوط به روش سطحی بود.