بررسی گونه‌‌های فوزاریوم و تعیین مقدار داکسی نیوالنول در ذرت جمع‌آوری شده از منطقه مغان

یکی از بیماری‌های مهم ذرت، پوسیدگی خوشه ذرت می‌باشد که توسط گونه‌های مهم فوزاریوم ایجاد می‌شود. در این بیماری دانه‌ها می‌توانند به مایکوتوکسین‌هایی از گروه تریکوتسن‌ها آلوده شوند. در طی سال‌های 87- 1386 از مزارع ذرت منطقه مغان بازدید و تعداد 40 نمونه، در مرحله برداشت و قبل از مرحله سیلو به طور تصادفی به طریقی جمع‌آوری شد تا بتواند تفاوت‌های اقلیمی ‌و آب و هوایی نواحی مختلف منطقه را پوشش دهد. دانه‌ها از نظر آلودگی گونه‌های فوزاریوم و داکسی نیوالنول (DON) بررسی شدند. برای جداسازی گونه‌های فوزاریوم از محیط کشت‌های Nash-Snyder، PDA و Czapek استفاده شد. سپس جدایه‌های حاصل تک اسپور شده، با استفاده از محیط‌های PDA و CLA بررسی و با استفاده از منابع معتبر در سطح گونه شناسایی شدند. گونه‌های فوزاریوم جدا شده از نمونه‌های ذرت مغان و فراوانی آن‌ها عبارت بودند از: F. verticillioides، 65/57%، F. proliferatum، 87/33%، F. nygamai، 86/4% و F. oxysporum، 06/3%. میزان DON نمونه‌ها با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (HPLC) و ستون‌های ایمنوافینیتی (IAC) بررسی شد. نتایج تجزیه نمونه‌ها نشان داد، آلودگی به DON در 45% از کل نمونه‌ها وجود دارد. آلودگی در نمونه‌های آنالیز شده از حداقل 4/59 تا حداکثر 55/542 ng/g و میانگین کل آلودگی 30/95 ng/g بود که این مقدار از حد مجاز تعیین شده برای ذرت در جهان (1 ppm) کمتر می‌باشد. برای بررسی امکان تولید DON توسط جدایه‌های فوزاریوم دانه ذرت مغان، تعداد 10 جدایه (از هر گونه دو جدایه) به عنوان نماینده انتخاب شد و میزان داکسی نیوالنول تولید شده توسط هر جدایه پس از یک هفته در دمای 27- 25 و دو هفته در 12 درجه سلسیوس اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که جدایه‌هایF. nygamai، . oxysporum F وF. verticillioides، DON تولید نکردند و دو جدایه F. proliferatum، DON تولید نمود. به منظور امکان تولید DON توسط جدایه F. proliferatum در ذرت، این جدایه مجدداً به بلال مایه‌زنی شد و پس از ده روز میزان DON در دانه‌های ذرت‌های مذکور ردیابی گردید. نتایج نشان داد که جدایه اخیر در دانه‌های ذرت می‌تواند DON تولید نماید.