بررسی و تحلیل جامعه‌شناختی ترس از جرم و رفتارهای غیرمدنی در میان زنان شهر تهران (با تأکید بر هویت جنسی و هویت مدنی)

ترس از جرم و پیامدهای روانی و اجتماعی آن در میان زنان، به نوعی نگرانی عام در سطح جوامع فعلی دنیا تبدیل و سبب شده تا صاحب‌نظران و محققان در حوزه‌های مختلف، در ایران و سایر کشورها، به ریشه‌یابی و تحلیل مسئله در عرصه‌های مختلف حیات اجتماعی بپردازند. تحقیقات نشان می‌دهد، باوجود اینکه زنان کمتر قربانی جرایم مختلف می‌گردند، ترس بیشتری را به‌لحاظ ذهنی تجربه می‌کنند و در حیات اجتماعی خود احساس ناامنی بیشتری در مقایسه با مردان دارند. نظر به واقعیت حضور اجتماعی زنان و اهمیت مقوله تأمین امنیت آنان در وجوه عینی و ذهنی بررسی تجربی ترس از جرم و رفتارهای غیرمدنی به‌عنوان شاخص اصلی فقدان/ضعف امنیت اجتماعی ـ روانی و تهدید حقوق شهری و شهروندی زنان در عرصه‌های عمومی، ضرورت دارد و ارزیابی شرایط محیطی و عوامل خطرزای فرهنگی ـ اجتماعی که حضور مطلوب زنان در اجتماع عمومی را دچار آسیب و اختلال می‌سازد حائز اهمیت است. مقاله حاضر، که بر اساس یافته‌های پژوهشی کیفی درباره چیستی و چگونگی شکل‌گیری ترس از جرم و رفتارهای غیرمدنی در فضاهای عمومی در میان زنان شهر تهران تدوین شده است، منشأ اصلی مسئله هراس زنان از جرم و سوءرفتارهای مدنی را از منظری جامعه‌شناختی مورد بررسی قرار داده است. این تحقیق با روش کیفی و ابزار مصاحبه عمیق صورت گرفته است. جامعه آماری شامل زنان 18ـ 55 ساله ساکن تهران است که از میان آن‌ها نمونه‌ای در دسترس به حجم 40 نفر انتخاب شدند. نتایج مصاحبه‌های عمیق نشان می‌دهد که ترس زنان از جرم و رفتارهای غیرمدنی به‌ویژه ریشه در جنسیت اجتماعی و جریان‌های جامعه‌پذیری جنسیتی در بستر تاریخی ـ فرهنگی خاص جامعه ما دارد که هویت جنسی زنان را در نگاه عموم برجسته و بر هویت انسانی و مدنی آنان مسلط ساخته است و از طریق نوعی تقلیل هویتی، موجب آسیب و آزاردید‌گی عینی، نگرانی و هراس از حضور در فضاهای عمومی شده است.