بررسی و تحلیل تشخیص در نفثه‌المصدور

‌یکی ‌از مهم‌ترین شیوه‌های ‌آفرینش خیال آن ‌استکه سخنور برای عناصر،اشیا و مفاهیم ‌انتزاعی شخصیتیانسانی تصورکند؛ این روش در اصطلاح ادب تشخیص نامیده می‌شود.در این پژوهش‌ این شگرد خیال‌انگیزدر کتاب «نفثه‌المصدور»اثرشهاب الدین ‌محمد خُرندزی‌ زیدری نسوی بر اساس روش ‌توصیفی، تحلیلیبررسی شده ‌است. بایدگفت ‌زیدری به کاربرد تشخیص‌ رویکرد زیادی‌ داشته، به‌ گونه‌ای ‌که در مجموع ‌177 بار به عناصر مختلف شخصیت بخشیده ‌است. این تعداد تشخیص با توجه به حجم کم کتاب سبب شده تصاویر استعاری از پویایی و تحرک زیادی برخوردار باشند. وی در ساخت تشخیص بیشتر از عناصر انتزاعی و پس از آن از پدیده‌های طبیعت و اشیا بهره برده است. از بین همة این موارد نیز به مفهوم «دل» توجه و رویکرد بیشتری داشته است. نویسنده از این ‌طریق توانستهافزون بر خلق تصاویری خیال‌‌انگیز و بدیع، عاطفه و احساس درونی‌اش را که غالباً مفهومی از درد و اندوه دارد، به خواننده القا کند. وی در غالب موارد تشخیص را با یکی از فنون و آرایه‌های بیانی و بدیعی همراه ‌کرده که تأثیر زیادی در خیال‌انگیزی و برجستگی مضامین موردنظرش داشته است. بایدگفت همة تصاویری که در این کتاب از طریق تشخیص ارائه شده، غیر از دو مورد، از نظر بلاغی موجه و اقناع‌کننده است.