بررسی واژه‌های غریب و نادر گونة هروی کهن و کاربرد آنها در گویش معاصر هرات

زبان فارسی نو کلیّتی نمودیافته در همة متون و نوشته­های فارسی نیست بلکه در پاره‏ای از حوزه‏های جغرافیایی با اندک تفاوت‎هایی در واژه­، صرف‎ونحو و آوا، صورت‎های کاربردی گوناگونی پیدا کرده که اصطلاحاً به آنها «گونه‎های زبانی» می‌گویند. کشف ویژگی‎های زبانی هر یک از گونه‎های کهن و بازجُست آنها در زبان متداول همان حوزه، از پژوهش‏های بایستۀ زبانی است. این مقاله کوششی برای نیل به این مهم در حوزۀ هرات و گونۀ هروی کهن است. از آنجاکه طبقات‏الصوفیۀ خواجه عبدالله انصاری کهن‏ترین، کامل‏ترین و گفتاری‏ترین متن باقی‏مانده از فارسی نوین حوزۀ هرات است، کشف ویژگی‏های زبانی آن می‏تواند نمایانگر مشخصات گونۀ هروی کهن باشد که این مهم در قالب اثری از نگارنده منتشر شده­است. بازجُست واژه‏ها و لغات نادری که در طبقات به کار رفته اما در فارسی معیار امروزی رواج ندارند، در میان واژه‏هایی که امروزه در هرات و شهرهای اطراف آن به کار می‏روند و تحلیل آنها، موضوع این نوشتار است که با استفاده از مطالعۀ کتابخانه‏ای و در مواردی معدود به کمک برخی شنیده‏های میدانی و به روش توصیف و تحلیل محتوا نگاشته شده­است.