بررسی نوع و خاستگاه کانه‌زایی مس در رخداد معدنی علی‌آباد موسوی- خان‌چای، خاور زنجان، با استفاده از داده‌های سنگ‌شناسی، کانی‌شناسی و زمین‌شیمیایی

رخداد معدنی مس علی‌آباد موسوی- خان‌چای در منطقه طارم و در فاصله 30 کیلومتری خاور زنجان واقع شده است. سنگ‌های رخنمون‌یافته در منطقه شامل مجموعه‌ای از سنگ‌های آتشفشانی و آتشفشانی- رسوبی ائوسن (معادل سازند کرج) می‌باشند که توسط توده‌های نفوذی الیگوسن با ترکیب کلی کوارتزمونزونیتی مورد هجوم قرار گرفته‌اند. کانه‌زایی مس در این منطقه به‌صورت رگه و رگچه‌های کوارتزی مس‌دار درون واحدهای توفی حدواسط و گدازه‌های آندزیتی رخ داده است. براساس مطالعات میکروسکوپی، کانه‌های موجود در کانی‌سازی منطقه مورد مطالعه شامل کالکوپیریت و به مقدار کمتر پیریت و اولیژیست و کانی‌های باطله شامل کوارتز و کلریت می‌باشند. بافت کانه‌ها شامل دانه‌‌پراکنده، رگه- رگچه‌ای، بِرشی، پُرکننده فضاهای خالی و جانشینی است. دگرسانی‌های موجود شامل سیلیسی و کلریتی‌شدن در بخش‌های کانه‌دار می‌‌باشد. دو مرحله کانه‌زایی اولیه و ثانویه در رخداد معدنی مس علی‌آباد موسوی- خان‌چای قابل تشخیص است. کانه‌زایی مرحله اولیه با تشکیل پیریت و کالکوپیریت‌های دانه‌پراکنده درون واحدهای توفی و گدازه‌ای (زیرمرحله اول) آغاز و به‌ترتیب با ته‌نشست کوارتز، کالکوپیریت و پیریت در رگه‌ها و سیمان گرمابی بِرش‌ها (زیرمرحله دوم)، رگچه‌های منفرد و یا دسته‌رگچه‌های نیمه‌موازی تا متقاطع کوارتز (زیرمرحله سوم) و سرانجام رگه و رگچه‌های کوارتزی- اولیژیستی (زیرمرحله چهارم) مشخص می‌شود. مالاکیت، آزوریت و هیدروکسیدهای آهن با بافت‌های رگه- رگچه‌ای و پُرکننده فضاهای خالی در مرحله ثانویه تشکیل شده‌اند. مقایسه الگوی عناصر کمیاب خاکی در سنگ‌های میزبان فاقد کانه‌زایی و بخش‌های کانه‌دار بیانگر غنی‌شدگی  این عناصر در بخش‌های کانه‌دار است. این امر می‌تواند نشان‌دهنده بالا بودن غلظت عناصر کمیاب خاکی در سیالات کانه‌ساز و یا واکنش بالای سیال به سنگ در منطقه علی‌آباد موسوی- خان‌چای باشد. غنی‌شدگی عناصر کانه‌ساز (Cu, Pb, Zn) در بخش‌های کانه‌دار بیانگر شسته‌شدن عناصر از سنگ میزبان دگرسان‌شده به بخش‌های کانه‌دار توسط سیالات کانه‌ساز است. ویژگی‌های رخداد معدنی مس علی‌آباد موسوی- خان‌چای با کانسارهای مس نوع رگه‌ای قابل مقایسه است.