بررسی مواجهه شغلی با نرمال‌هگزان و هیدروکربن‌های آروماتیک در کارگران کارگاه‌های تولید‌کفش تهران

زمینه و هدف: مواجهه کارگران صنعت تولید‌کفش با مواد شیمیایی، مشکلاتی را در سلامت آنها ایجاد نموده است. تماس با مواد شیمیایی در این صنعت بطور عمده در فرآیند چسب‌زنی رخ می‌دهد، که کارگران ممکن است در معرض حلال‌‌های مختلف همچون ترکیبات آروماتیک و نرمال‌هگزان قرار بگیرند. هدف این مطالعه پایش مواجهه شغلی همزمان در کفاشان به نرمال‌هگزان، بنزن،تولوئن وزایلن در بعضی کارگاه‌های کفاشی به منظور بررسی وضعیت بهداشتی این گروه از شاغلین بود. روش کار: دراین مطالعه 73 کفاش از 18 کارگاه در شهر تهران مطالعه شد. میزان مواجهه شغلی با ترکیبات آروماتیک (بنزن، تولوئن و زایلن) و نرمال‌هگزان به ترتیب از روش NIOSH method No.1501 و  NIOSH method No.1500 و در دو نوبت فصل گرم (شهریور و مهر) و فصل سرد (دی و بهمن) اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: میزان مواجهه شغلی در فصل گرم با ترکیبات مورد بررسی (بنزن، تولوئن، زایلن و نرمال هگزان) به ترتیب برابر 07/0±33/2، 27/0±48/9، 01/0±2/2 و 11/0±64/3 و در فصل سرد برابر 07/0±1/3، 23/0±11/11، 05/0±17/3 و 11/0±4/4 برحسب پی‌پی‌ام بود و افزایش معنی‫داری در ماه‌‌های سرد نسبت به ماه‌های گرم نشان دادند (001/0>p). میانگین مواجهه افزایشی با ترکیبات نرمال‌هگزان و آروماتیک در هر دو نوبت نمونه‌برداری بالاتر از میزان حدود مجاز مواجهه شغلی ایران بوده است. نتایج مطالعه نشان داد بین میزان مواجهه با بنزن، دما و رطوبت هوا، همبستگی مثبت (001/0p<) وجود دارد. همچنین بین مواجهه با تولوئن و سرعت‌ جریان هوا در فصل گرم (003/0p=) و سرد (001/0p<) همبستگی منفی مشاهده گردید. نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه مواجهه تجمعی با حلال‌های آروماتیک و نرمال‌هگزان بیشتر از مقادیر پیشنهاد شده توسط وزارت بهداشت ایران می‌باشد، احتمال بروز ریسک سمیت عصبی بعنوان اثر مشترک برای حلال‌های بررسی شده وجود دارد. لذا بکار‌گرفتن روش‌های مناسب کنترلی برای کاهش مواجهه با حلال‌های چسب، حائز اهمیت است.