بررسی مقایسه ای پدیده ابدال درآثار ابن سکیت وابوالطیب (با نگاه تئوری و تطبیقی)

پدیدة ابدال از سیستم‌هایی است که در حیطة تولید معانی مختلف به‌واسطة واژه‌های دارای ریتم موسیقایی منظمی نقش ایفا می‌‌نماید که تنها در یک حرف با همدیگر اختلاف دارند. لغویان در پدیدة ابدال در یک کلمه، اقدام به تغییر حرفی به جای حرفی دیگر نموده‌اند؛ بنابراین این پدیدة لغوی را با تمامی انواع مختلف آن به کار می‌گیرند تا متون خود را با کلمات همسان و یا ناهمسان از نظر معنی غنا بخشند. اهمیت به‌کارگیری ابدال در داده‌های ادبی بستگی به نقش چنین پدیده‌ای در ابعاد واژگانی، موسیقایی و معانی مختلف در داده‌های ادبی دارد. پدیدة ابدال انواع مختلفی دارد، ازجمله ابدال واژگانی که در واژه‌های مختلف با معانی موافق اتفاق می‌افتد. در این حالت دو واژه هیچ‌گونه اختلافی با همدیگر ندارند، مگر تنها در یک حرف. همچنین ابدال به دلایل گوناگونی اتفاق می‌افتد؛ ازجمله آسانی نطق و اختلاف در تلفظ لغات نزد قبایل مختلف. ابدال به ادیبان کمک می‌کند تا از فهم اشتباه متون و بطلان اتهام در تغییر کلمات مصون بمانند. ابن سکیت وابوالطیب، دو ادیب از بزرگان لغت‌اند که تألیفات مشابهی در زمینة ابدال و اضداد دارند و نقش بارزی را در توسعة زبان ایفا نموده‌اند. این پژوهش براساس روش تحلیلی ـ توصیفی می‌کوشد پدیدة ابدال را در کتاب این دو ادیب بررسی نماید تا تأثیر آنان را در پیشرفت زبان مشخص کند. ترسیم نمایی کامل از ابدال و راه‌ها، ابواب، دلایل، فواید و دیدگاه‌های موافق و مخالف آن از مهم‌ترین نتایج این پژوهش است.