بررسی مقایسه‌ای: موانع فرهنگی تحقق عدالت جنسیتی (مطالعۀ زنان متأهل شهر تهران در سال‌های 1389 و 1393)

ریشۀ اصلی نظریه‌های جنسیتی، سلطة مردانه است و شناختعناصر واقعی و نمادین خشونت مردان در فضای یک جامعه به‌طور خاص و نیز عناصر نمادین خشونت‌پذیری زنان و ترسیم سلسله‌مراتب ارزش‌ها در آن فضای اجتماعی برای تحلیل نابرابری جنسیتی اهمیت دارد. در این پژوهش علاوه بر متغیرهای زمینه‌ای، براساس نظریه‌های چافتز، بوردیو و هریسون، تأثیر سه متغیر مستقل گرایش به ایدئولوژی مردسالاری، فرایند جامعه‌پذیری جنسیتی و باورهای اعتقادی قالبی بر متغیر وابستۀ نابرابری جنسیتی (نابرابری زن و همسرش در سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و نمادین) بین 455 زن متأهل در هفت منطقۀ شهر تهران بررسی شد. جامعۀ نمونۀ پژوهش از زنان طبقه‌های بالا، متوسط و پایین با استفاده از روش پیمایشی و روش پرسش‌نامه به‌صورت پانل (گروهی) و مقایسه‌ای در سال‌های 1389 و 1393 انتخاب شد. براساس نتایج پیمایش‌ها، بین متغیرهای باورهای اعتقادی قالبی، سطح تحصیلات زن و درآمد ماهانۀ خانواده با نابرابری جنسیتی ارتباط قوی وجود دارد (متغیر اول، هم‌راستا و دو متغیر دیگر برعکس آن). همچنین دو متغیر مستقل دیگر یعنی گرایش به ایدئولوژی مردسالاری و جامعه‌پذیری جنسیتی نیز با نابرابری جنسیتی همبستگی دارند. در تحلیل مسیر مشخص شد که متغیرهای باورهای اعتقادی قالبی‌ و تحصیلات و درآمد از متغیرهای بیرونی و اصلی و دو متغیر ایدئولوژی مردسالارانه و جامعه‌پذیری جنسیتی از متغیر‌های واسطه‌ هستند. بنابراین در پژوهش دوم و پس از گذشت چهار سال از پژوهش اول مشخص شد که پذیرش نابرابری جنسیتی و نیز اندازۀ گرایش‌های جنسیتی روند کاهشی داشته ‌است.