بررسی متن شناسی و سبکی «نورس چمن» در فنّ ترسّل

کتابت و دبیری در شمار مشاغل شریف و ارزشمند دیوانی است و از دیرباز نقشی مهم و محوری در دواوین سلطنت و خلافت و به موازات آن به گونه­ای غیر‌رسمی در اجتماع ایفا کرده­است. کاتبان و منشیان برای این فنّ شریف، قواعد و الزاماتی پایه نهاده، آثاری را در این خصوص تألیف و تصنیف نمودند که از یک سو راهگشای کاتبان مبتدی باشد و از دیگر سو راهنمای قاطبة جامعه در جهت تسهیل و رواساختن امورشان. از ادوار مهم از نظر کمیّت آثار، در زمینۀ انشا و کتابت، دورة صفوی است که بسیاری از نسخ باقی‌مانده از این دوران به کسوت تصحیح و طبع آراسته نشده­اند. از همین زمره می­توان کتاب نورس چمن را نام برد که در عهد شاه‌عباس دوم صفوی تصنیف شده است. نویسندة اثر در پنج باب، افزون بر بیان بنیادهای نظری انشا، به نقل نمونه­های عملی اهتمام کرده و کوشیده است در ساختاری منظم و دقیق، گونه­های متنوّع مکاتیب را برای مخاطبان تبیین کند. از زاویة ساختاری و متن­شناختی، این اثر ادامه­دهندة سنّت کتابت عصر تیموری است، جز آنکه برخی گونه­ها در این متن تا حدّی جدید به نظر می­رسند. سبک نورس چمن از نوع فنّی مایل به مصنوع است و نویسنده در بیشتر مواضع به هنرنمایی‌های لفظی توجّه بسیار نشان داده است.