بررسی فرآیند طراحی نقشه‌های معماری با واکاوی اسناد تاریخ‌نگارانه و نگاه ویژه به جایگاه دانش هندسه

بیان مسئله: استفاده از نقشه و ترسیم آن در جهت ساخت بنا از سابقه دیرینه برخوردار بوده ­است. دراین‌بین از دانش هندسه و حساب برای ترسیم نقشه و پیاده‌سازی آن برای ساخت بنا، استفاده می‌شده ­است. از­آن جا که تهیه نقشه در هر زمان جزئی انکار ناپذیر در مراحل ابتدایی ساخت بنا محسوب می‌شده، دانش ریاضیات در طراحی و ترسیم نقشه، تأثیری چشم‌گیر داشته­ است. کمبود منابع تاریخی تخصصی و اسناد به‌جای مانده از گذشته مانع از شناخت صحیح فرآیند ترسیم نقشه درگذشته شده ­است. سوال تحقیق: پرسش این تحقیق آن است که: درگذشته، فرآیند طراحی نقشه شامل چه مراحلی بوده و در آشکارسازی تحولات صورت گرفته در فرآیند نقشه‌کشی، نقش اسناد تاریخی و دانش ریاضیات چه بوده­ است؟ اهداف تحقیق: این مقاله در پی آن است تا با معرفی و بازشناسی جایگاه اسناد تاریخی در معماری، استفاده از دانش ریاضی در نقشه‌کشی و طریقه رسم نقشه را مورد تحلیل قرار دهد. تحقیقات گسترده‌ای در حیطه ویژگی‌های بناهای ساخته‌شده، مراحل اجرای آن‌ها، پیدایش و تکامل آثار معماری انجام‌شده اما به‌صورت محدودی به نقش علوم دیگری همچون ریاضی در طریقه رسم نقشه در طول تاریخ اشاره‌شده ­است؛ به‌گونه‌ای که بخش اصلی و بنیادین دانش ریاضیات در معماری سربه‌مهر باقی‌مانده­ است. این مقاله برای نخستین بار سعی در بازشناسی جامع در فرآیند ترسیم نقشه‌های ساختمانی درگذشته و نقش علم ریاضی در آن بر اساس متون تاریخی خواهد داشت. روش تحقیق: روش تحقیق مقاله فوق به‌صورت ترکیبی تحلیلی (مقایسه­ ای، توصیفی و تحلیلی) انجام ‌شده­ است؛ ابزارهای مورداستفاده شامل: جمع‌آوری اطلاعات به روش مطالعۀ اسنادی، کتابخانه‌ای و میدانی است. در این ‌بین اسناد مکتوب و اسناد تصویری مورداستفاده قرار خواهند گرفت.  مهم ­ترین یافته ­ها و نتیجه­ گیری تحقیق: نتایج حاصل از تحقیق مبین آن است که منابع و اسناد تاریخی نه‌تنها به ترسیم نقشه درگذشته تأکید داشته‌اند، بلکه به آشکارسازی نقش ریاضیات و تدقیق­ کردن رسم نقشه‌کشی توسط آن پرداخته‌اند؛ همچنین طراحی نقشه، شامل چهار مرحله «برداشت و ترسیم ابعاد زمین»، «پیاده‌سازی فضاها»، «ترسیم فضاها با مقیاس و تناسبات»، «ترسیم خانه‌بر روی زیج و به تأیید کارفرما رساندن» بوده ­است.