بررسی شاخص‌های تاج درختان بلوط ایرانی در رابطه با پدیدة خشکیدگی در جنگل‌های ایلام

به‌طور معمول اولین نشانه‌های تنش در درختان، در تاج آنها ظاهر می‌شود؛ از‌این‌رو نشانه‌های بروز پدیدۀ خشکیدگی بلوط ایرانی در زاگرس را نیز می‌توان در وضعیت تاج درختان آن بررسی کرد. برای این منظور، 223 درخت بلوط، در جنگل مله‌سیاه ایلام، در قالب 12 پلات مربع‌شکل به مساحت 2500 متر مربع، روی سه خط- نمونۀ تصادفی (ترانسکت) انتخاب و وضعیت تاج درختان سالم و دچار خشکیدگی ضعیف، متوسط و شدید بررسی شد. ارتفاع کل، دو قطر عمود بر هم تاج، ارتفاع تاج، تراکم تاج و شاخه‌های خشک تاج و وضعیت سلامت کلی درخت در هر پلات ثبت شد. متغیرهای سطح تاج (تاج‌‌پوشش)، نسبت تاج (طول تاج زنده به ارتفاع درخت) و حجم تاج هم از داده‌ها محاسبه شد. برای تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها از تجزیۀ واریانس یکطرفه و برای مقایسۀ میانگین‌ها از آزمون دانکن در نرم‏افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد که حدود 57 درصد درختان دانه‌زاد بلوط در منطقۀ مورد بررسی با درجات کم تا شدید، به پدیدۀ زوال دچارند. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها حاکی از آن است که رابطۀ بین میزان خشکیدگی درختان با شاخص نسبت تاج معنی‌دار نیست، ولی با شاخص‌های سطح تاج، تراکم تاج، طول تاج و حجم تاج به احتمال 99 درصد معنی‌دار است؛ به‌طوری‌که تاج‌های بزرگ‌تر آسیب بیشتری نشان داده‌اند. شاخص تراکم تاج بیشترین رابطه را با میزان خشکیدگی نشان داد، به‌طوری‌که تاج‌های بسته کمترین خشکیدگی را داشتند، ازاین‌رو تنکی تاج درختان بلوط را می‌توان شاخص مناسبی برای تشخیص احتمال ابتلای درخت به پدیده زوال درنظر گرفت.