بررسی تطبیقی نقش‌مایه دیو در نگاره‌های نسخۀ رامایانای فریر و نمونه‌های قبل و هم‌زمان با آن از منظر شمایل نگاری

در دورۀ گورکانیان (932ه.ق/1526م. تا 1274ه.ق/ 1857م.)، بخصوص اکبر شاه توجه بسیاری به اشاعۀ فرهنگ و هنر نشان داده شد. ازجمله خدمات دوره اکبر شاه ترجمه کتاب‌های سانسکریت به فارسی و مصور نمودن آن‌ها بود. یکی از این نسخ، رامایانای مصور موجود در گالری فریر(Freer) به سفارش عبدالرحیم، وزیر اعظم اکبر شاه، داستان نبرد رام چندر، با بزرگ‌ترین دیو، راون است. بررسی تأثیرپذیری نقش‌مایۀ دیو در نسخه رامایانای فریر از متون تصویری پیشین و هم‌عصرش، به‌عنوان پرسش اصلی این پژوهش انتخاب‌شده و هدف تحقیق تطبیق شمایل­نگارانه تصویر دیو و جایگاه آن در نسخه‌ رامایانای عبدالرحیم خان با نمونه متن‌های پیشین و هم‌عصر در هند بوده است. نتایج مطالعات صورت گرفته به روش توصیفی و تاریخی_تطبیقی حاکی از آن است که نقش‌مایه دیو در نسخه‌ موردپژوهش به چهار شکل، دیو با عضو تکثیرشده، حیوانی، انسانی و ترکیبی (انسانی- حیوانی) تصویر شده است. همچنین می‌توان دید که در متون پیشین، دیوها با آناتومی و ویژگی‌های کاملاً انسانی نقش گردیده و در نسخ تصویرسازی شده هم‌زمان با نسخه مورد پژوهش نیز شخصیت‌های اصلی حماسه اکثراً به شکل انسانی و شخصیت‌های فرعی به شکل ترکیبی ترسیم‌شده‌اند. درحالی‌که در نسخه‌ رامایانای گالری فریر اغلب دیوها به‌صورت ترکیبی بوده و فقط در موارد اندکی به شکل انسانی تصویر شده‌اند