بررسی تحلیلی نمادها و عناصر اسطوره‌ای مشترک در شاهنامه و غزلیات شمس

موضوع «غزلیات شمس»، اﺛﺮﺟﺎودانه ﻣﻮﻻﻧـﺎ ﺟﻼل­اﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ بلخی، بیان مضامین عارفانه و عشق آسمانی است. مولانا در خلال این غزلیات ناب، از نمادهای اسطوره­ای نیز برای تبیین مضامین عرفانی و سایر مفاهیم شعری استفاده کرده است. در این مقاله به بررسی عناصر اسطوره اعم از شخصیت­ها، موجودات و نمادهایی که صبغه و نمودی عرفانی در «غزلیات شمس» داشته­اند، پرداخته­ایم. عناصر، موجودات و شخصیت­های مورد بررسی در این مقاله عبارت‌اند از رستم، زال، کیقباد، سهراب، اسفندیار، ضحاک، کیکاووس، مانی، کیخسرو و موجودات افسانه­ای همچون کوه قاف، هما، عنقا و سیمرغ که مهم­ترین منبع آن­ها، «شاهنامه» فردوسی است. نتیجه پژوهش این است که مولانا با استخراج عناصر اسطوره و حماسه از آثار گران­سنگ حماسی از جمله «شاهنامه» فردوسی، از این عناصر در جهت تبیین هر چه بهتر مضامین و مفاهیم عرفانی در «غزلیات شمس» سود جسته است؛ تا جایی که پژوهش‌گران ادبیات عرفانی، آن را نمونه بارز و ارزشمند حماسه عرفانی دانسته­اند.