بررسی تأثیر ویژگی های ارتفاع و جهت دامنه بر غلظت عناصر معدنی خاک، گیاهان مرتعی و شیر گوسفندان (مطالعه موردی: شمال و جنوب شرقی سبلان در استان اردبیل)

هدف این پژوهش تعیین و مقایسه غلظت عناصر معدنی در شیر میش­های در حال چرا در مراتع ارتفاعات شمال و جنوب شرقی سبلان بود. بدین منظور مراتع واقع در طبقه‌های ارتفاعی 2100-1800، 2700-2300 و 3700-3200 متری در دامنه جنوب­شرقی سبلان و 1800-1300، 2500-1800­ و 3200-2500 متری در دامنه شمال سبلان به‌ترتیب به‌عنوان سایت­های ارتفاعی اول، دوم و سوم انتخاب شدند. سپس خاک، مخلوط گیاهان مرتعی (با استفاده از پلات یک مترمربعی) و شیر میش‌های چراکننده در این مراتع جهت اندازه­گیری میزان مواد معدنی آنها جمع­آوری شد. غلظت عناصر معدنی کلسیم، فسفر، پتاسیم، منیزیم، سدیم، روی، مس، منگنز و آهن در نمونه­های آماده شده به‌وسیله دستگاه اسپکتروفتومتری جذب اتمی و فلم‌فتومتر اندازه­گیری شد. تجزیه و تحلیل آماری داده­ها با استفاده از نرم­افزار  SAS9.1و با رویه مدل عمومی خطی در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که در شیر گوسفندان چرا کننده در طبقه ارتفاعی 1800-1300 متری مراتع جنوب شرقی سبلان، میانگین عناصر کلسیم (49/619)، فسفر (41/607)، پتاسیم (29/1399)، منیزیم (01/165) (میلی­گرم در کیلوگرم)، مس (9/1312)، روی (10920) و منگنز (6/732) (میکروگرم در کیلوگرم) به‌طور معنی­داری بیشتر بود (05/0>p). در ارتفاع 3200-2500 متری مراتع دامنه شمال سبلان نیز کلسیم (57/937)، فسفر (55/320)، سدیم (75/924)، منیزیم (05/100) (میلی­گرم در کیلوگرم)، آهن (24041)، مس (7/2384) و منگنز (79/1355) (میکروگرم در کیلوگرم) به‌طور معنی­داری بیشتر بود (05/0>p). مقایسه غلظت عناصر معدنی در شیر میش­های چراکننده در دو دامنه شمال و جنوب­شرقی سبلان نیز نشان داد که غلظت اغلب عناصر مورد مطالعه بجز کلسیم، مس و منگنز در شیر میش­های چراکننده در مراتع جنوب شرقی سبلان به‌طور معنی­داری بیشتر بود (05/0>p). در حالت کلی نتایج نشان داد که ارتفاع و جهت مرتع با تأثیر بر میزان عناصر معدنی خاک و گیاهان مرتعی می­تواند بر وضعیت عناصر معدنی شیر میش­های چراکننده در مراتع سبلان تأثیرگذار باشد.