بررسی تأثیرات سوء ریزگردها بر عملکرد دانه و برخی خصوصیات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گندم در غرب ایران

چکیده بهمنظوربررسی میزان و نحوه تأثیر ریزگردها بر عملکرد و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گندم در منطقه کرمانشاه، این تحقیق بهصورتآزمایش فاکتوریلدرقالبطرح بلوک‌های کامل تصادفی و با چهارتکراردرسالزراعی 93-1392در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. فاکتوراولشامل دو رقم گندم نان (پیشگام و زرین) و یک رقم دوروم (بهرنگ) و فاکتور دوم با هدف شبیه‌سازی اثرات آبیاری بارانی و زدودن ذرات ریزگرد بر سطح برگ‌ها در دو سطح شامل: شستشو و عدم شستشوی سطح تاج‌پوشش گندم بودند. بر اساس نتایج، در شرایط عدم شستشوی سطح تاج‌پوشش رقم پیشگام بیشترین و بهرنگ کمترین عملکرد دانه را دارا بودند (به‌ترتیب 91/6 و 97/4 تن در هکتار). تیمار شستشوی تاج‌پوشش در مقایسه با تیمار عدم شستشو به‌طور معنی‌داری موجب افزایش عملکرد دانه (به‌طور متوسط 18 درصد) و اجزاء آن به غیر از وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت شد. همچنین سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه‌ای، کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم II و شاخص زنده‌مانی برگ‌ها، غلظت پروتئین‌های محلول، کلروفیل b و کارتنوئیدها را به‌طور معنی‌دار افزایش داد ولی بر راندمان تعرق اثر معنی‌دار نداشت. ذرات با قطر 3/0 میکرومتر و کمتر، بیشترین نسبت از ذرات ریزگرد را تشکیل داده بودند. به نظر می‌رسد که بسته شدن روزنه‌ها در اثر رسوب این ریزگردها دلیل اصلی کاهش هدایت روزنه‌ای و در نتیجه، کاهش سرعت فتوسنتز برگ‌ها و عملکرد دانه باشد.