بررسی الگوهای رفتاری خانوارها در رابطه با طرح تفکیک زباله در مبدأ (مطالعۀ موردی شهر مشهد)

با توجه به افزایش تولید زباله و کمیابی اراضی تخصیص‌یافته برای دفن زباله در حوزۀ شهری، دل‌نگرانی‌های حاصل از خسارت‌های اکولوژیکی ناشی از زباله‌های خطرناک و زیان وارده به محیط زیست، مدیریت زباله‌های شهری از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار شده است. در این پژوهش با استفاده از اطلاعات پیمایشی 391 خانوار شهر مشهد در سال 1391 و بهره‌گیری از الگوی توبیت به روش دو‌مرحله‌ای هکمن، الگوهای رفتاری خانوارها در حوزۀ تفکیک زباله در مبدأ بررسی شده است. بررسی اثر نهایی متغیرهای الگوی پروبیت نشان داد دیدگاه دربارۀ تأثیر تفکیک زباله بر نظافت شهر با تأثیر مثبت و انگیزۀ اقتصادی با تأثیر منفی بر تصمیم خانوارها به تفکیک کاغذ، شیشه و زباله‌های تر نقش دارد. تأثیر متغیر وجود باغچه بر روی تصمیم به تفکیک زبالۀ تر مثبت و تأثیر متغیرهای پرداخت‌های غیر‌مستقیم به عوامل جمع‌آوری زباله و درآمد بر روی تصمیم به تفکیک زباله منفی است. متغیرهای وجود باغچه تأثیر مثبت و پرداخت‌های غیر‌مستقیم به عوامل جمع‌آوری زباله و درآمد بر تصمیم به تفکیک زباله‌های تر خانوارها تأثیر منفی دارد. همچنین نتایج حاصل از برازش الگوی رگرسیون خطی (مرحلۀ دوم) بیانگر تأثیر مثبت دیدگاه دربارۀ تأثیر تفکیک زباله بر نظافت شهر و تأثیر منفی پرداخت‌های غیر‌مستقیم به عوامل جمع‌آوری زباله و انگیزۀ اقتصادی بر میزان تفکیک زباله‌های تر دارد. با توجه به یافته‌ها، به‌منظور افزایش میزان تفکیک زباله توسط خانوارها، آموزش خانوارها در ارتباط با مسائل زیست‌محیطی زباله‌ها و چگونگی تفکیک اصولی و صحیح زباله‌های قابل بازیافت و ایجاد سازوکارهای مناسب انگیزشی در خانوارها برای کاهش تولید زباله و افزایش مشارکت در نظام تفکیک زباله‌ها به برنامه‌ریزان این عرصه پیشنهاد شد.