بررسی اثر محلول‏پاشی پتاسیم، روی و بور بر دمای سایه انداز گیاهی، صفات فیزیولوژیک و عملکرد دو رقم گندم نان (Triticum aestivum L.) تحت تاریخ‏های کاشت مناسب و تأخیری

به‏منظور بررسی اثر محلول‏پاشی پتاسیم، روی و بور بر دمای سایه انداز گیاهی، صفات فیزیولوژیک و عملکرد دو رقم گندم نان تحت تاریخ‏های کاشت مناسب و تأخیری، آزمایشی به‏صورت کرت‏های دو بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‏های کامل تصادفی با 20 تیمار و سه تکرار در سال زراعی 95-1394 در شهرستان رامهرمز اجرا گردید. عامل‏های آزمایشی شامل تاریخ کاشت در دو سطح مناسب (30 آبان) و تأخیری (15 دی) به‏عنوان عامل اصلی، محلول‏پاشی عناصر غذایی در پنج سطح با آب (شاهد)، پتاسیم، روی، بور و پتاسیم + روی + بور (هر کدام سه لیتر در هکتار) به‏عنوان عامل فرعی و دو رقم گندم نان پیشتاز و چمران 2 به‏عنوان عامل فرعی فرعی بودند. محلول‏ها برای محلول‏پاشی از طریق پتاسیم 21 درصد، کلات - روی 5/7 درصد و بور 5 درصد آماده گردید. صفات مورد اندازه‏گیری شامل محتوای کلروفیل برگ، محتوای نسبی آب برگ پرچم، پایداری غشای سلول، حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm) و میزان پرولین برگ بودند. با تأخیر در کاشت به‏دلیل تنش گرمای انتهایی کلیه صفات فوق غیر از میزان پرولین برگ به‏طور معنی‏داری کاهش یافت. با این حال، تأخیر در کاشت موجب افزایش دمای سایه انداز گیاهی گردید. محلول‏پاشی پتاسیم، روی و بور به‏صورت مجزا و ترکیبی اثرات زیان‏بار ناشی از تأخیر در کاشت بر صفات محتوای کلروفیل برگ، محتوای نسبی آب برگ پرچم، شاخص پایداری غشای سلول، حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm)، میزان پرولین برگ و عملکرد دانه را در هر دو رقم گندم کاهش داد. هم‏چنین، محلول‏پاشی این عناصر غذایی موجب کاهش دمای سایه انداز گیاهی ارقام گندم تحت هر دو تاریخ کاشت مناسب و تأخیری گردید. با وجود عدم اختلاف معنی‏دار در ارقام گندم پیشتاز و چمران 2 در دمای سایه انداز گیاهی، شاخص پایداری غشای سلول، حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm)، میزان پرولین برگ و عملکرد دانه، این ارقام به‏ترتیب به کاربرد مجزای روی و کاربرد تلفیقی پتاسیم + روی + بور در هر دو تاریخ کاشت مناسب و تأخیری واکنش مناسب‏تری نشان دادند. رقم چمران 2 تحت شرایط محلول‏پاشی آب (شاهد) عملکرد بیشتری را نسبت به رقم پیشتاز در هر دو تاریخ کاشت نشان داد. صفات فیزیولوژیک اندازه گیری شده ارقام گندم پیشتاز و چمران 2 در نتیجه کاربرد پتاسیم، روی و بور در هر دو تاریخ کاشت بهبود نشان دادند. به‏طور کلی می‏توان از محلول‏پاشی پتاسیم، روی و بور و کاربرد تلفیقی آنها به‏عنوان راهکار مدیریتی مناسب برای کاهش دمای سایه انداز گیاهی، بهبود صفات فیزیولوژیک و کاهش اثرات سوء تاریخ‏ کاشت تأخیری بر عملکرد گندم نان در شهرستان رامهرمز استفاده کرد.